131

230

Ana ile Evlilik Dışında Doğan Çocuk Arasındaki İlişkiyi Düzenleyen Türk Medeni Kanunu ...

durum ve koşullara göre bundan beklenen sonuç, onun aleyhine doğ-

muş sayılabilir. Kanun koyucu TMK’nın 284/b.2. maddesinde incele-

me ve araştırma yükümlülüğüne riayet edilmemesi halinde, davalının

rızası aranmaksızın zorla inceleme ve araştırmaya dahil edilebileceği-

ne dair bir hükme yer vermemiştir.

HMK’nın 292/I. maddesine göre

ise uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu ve bilimsel verilere

uygun olmak, ayrıca sağlık yönünden bir tehlike oluşturmamak şar-

tıyla herkes, soybağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku

alınmasına katlanmak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın bu zo-

runluluğa uyulmaması halinde, hakim incelemenin zor kullanılarak

yapılmasına karar verebilir.

Soybağının belirlenmesine yönelik tıbbi inceleme ve araştırma-

larla ilgili olarak yürürlükte bulunan TMK’nın 284/b.2. maddesi ve

HMK’nın 292/I. maddesinden hangisinin uygulama alanı bulacağı

hususu öğretide tartışmalıdır. Öğretide bir görüş, HMK’nın 292/I.

maddesinin TMK’nun 284/b.2. maddesini zımnen yürürlükten kaldır-

dığını ileri sürmektedir. Bu görüşü savunanlar, soybağına ilişkin dava-

ların kamu yararının korunmasına hizmet ettiğini ve kamu yararının

kişi yararına kıyasla her zaman üstün tutulması gerektiğini belirtmek-

tedirler. Kanun koyucu, bireysel özgürlüklerden çok, maddi gerçeğin

ortaya çıkmasının sağlayacağı menfaati üstün tutmuştur.

Öztan, Aile Hukuku, s. 871; Emel Badur, Tıbbi Müdahaleye Rızanın Özellik Gös-

terdiği Haller, Ankara, 2017, s. 260; Serozan, Çocuk Hukuku, s. 178, 215; Dural/

Öğüz/Gümüş, s. 252. Y.4. CD., 11.03.2013 T., 5356 E., 6985 K.; Y. 2. HD., 28.03.2013

T., 4904 E., 5957 K.

Süha Tanrıver, Medeni Usul Hukuku, C. 1, Ankara, 2016, s. 969-970; Arif Barış

Özbilen, “Vücut Bütünlüğüne Yönelik Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu Ba-

kımından Rızanın Aranmadığı Haller”, İTÜSBD, C. 12, Sy. 24, İstanbul, 2013, s.

113-115; İbrahim Özbay/Şerife Aksan Nar, “Son Yasal Değişikler Çerçevesinde

Tanımanın İptali Davası ve Bu Davada Uygulanacak Usul”,

EÜHFD

, C. 14, Sy.

3-4, Kayseri, 2010, s. 212; Kılıçoğlu, s. 520; Nagehan Kırkbeşoğlu, “28.02.2008 Ta-

rihli İsviçre Federal Mahkemesi Kararının (BGE 134 III 241) Çevirisi ve Kökenini

Öğrenme Hakkı İle İlgili Genel Bir Değerlendirme Kökeni Öğrenme Hakkı”,

TAAD, Y. 7, Sy. 24, Ankara, 2016, s. 219; Sezin Aktape Artık, “Hukuk Muhake-

meleri Kanunu’nun Yürürlüğe Girmesiyle Medeni Yargılama Hukukunda Neler

Değişiyor?”, İTÜSBD, C. 10, Sy. 20, İstanbul, 2011, s. 169, dpn. 50; Murat Uyu-

maz, Soybağı Davalarında Usule İlişkin Hükümler, Ankara, 2015, s. 191. Öztan,

HMK’nda yer alan hükmün, TMK’nun ilgili maddesine kıyasla özel hüküm ol-

duğunu ve kanun koyucunun çocuğun soybağını bilmesine ilişkin kişilik hakkını,

tıbbi incelemeye taraf olan kişilerin vücut bütünlüğüne ilişkin kişilik hakkından

üste olduğunu belirtmektedir (Öztan, Aile Hukuku, s. 894).