131

231

TBB Dergisi 2017 (131)

Gamze TURAN BAŞARA

Konuya ilişkin olarak öğretide ileri sürülen bir başka görüşe göre,

maddi hukuk kuralı olan TMK’nın 284/b.2. maddesine, HMK’nın

292/I. maddesi karşısında üstünlük tanınması gerekir.

Her iki normunda yürürlükte olduğunu belirten Kuru’ya göre ise

davalının hakimin öngördüğü araştırma ve incelemeye rıza gösterme-

mesi halinde, hakimin HMK 292/I. maddesi uyarınca incelemenin zor

kullanılarak yapılmasına karar verebileceği gibi; durum ve koşullara

göre TMK’nın 284/b.2. maddesi çerçevesinde bundan beklenen sonuç

davalının aleyhine doğmuş sayılabilecektir.

TMK’nun 284. maddesinde yer alan

“Soybağına ilişkin davalarda,

aşağıdaki kurallar saklı kalmak kaydıyla Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanu-

nu uygulanır.”

ifadesine rağmen, HMK’nın 292. maddesinin yürürlüğe

girmesiyle TMK’nun 284. maddesinin yürürlükten kalktığını söyle-

mek mümkün görünmemektedir.

TMK ve HMK’nın sözü edilen maddelerinin uygulama alanına

ilişkin de bir farklılık söz konusudur. Yukarıda da ifade olunduğu

üzere, TMK’nın sistematiği gereği, soybağına ilişkin davalar çocukla

baba arasındaki soybağının mahkeme kararıyla kurulması veya kal-

dırılmasına yöneliktir. Buna karşılık HMK’nın 292. maddesinin uy-

gulama alanı daha geniş olup, TMK’da düzenlenen soybağına ilişkin

davalar kapsamında değerlendirilemeyecek olan nüfus sicilinin düzel-

tilmesine yönelik davalarda da uygulanabilir.

TMK’nun 284. maddesinin

“soybağının kurulması”

başlığı altın-

da düzenlenmiş olması, nüfus sicilinin düzeltilmesi talebiyle açılan

davada çocuğu doğuran ana ile çocuk arasındaki soybağı ilişkisinin

tespitinde uygulama alanı bulamayacağını düşündürmektedir. Zira

çocuk ile onu doğuran kadın arasındaki soybağı doğumla birlikte za-

Bilge Umar, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Bs., Ankara, 2014, s. 839. Du-

ral/Öğüz/Gümüş’e göre, TMK’nun 284. maddesinde, soybağına ilişkin davalar-

da, söz konusu maddede öngörülen kurallar saklı kalmak kaydıyla HMK hüküm-

lerinin uygulanacağının belirtilmiş olması, kanun koyucu tarafından soybağına

ilişkin davalarda TMK’nda düzenlenen hükümlere bir öncelik tanındığına işaret

etmektedir (Dural/Öğüz/Gümüş, s. 253; aynı yönde bkz. Oktay Özdemir/Tek, s.

927; Badur, s. 255, 265).

Baki Kuru, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku, İstanbul, 2016,

s. 434.

Badur, s. 265.