131

TÜRK HUKUKUNDA TÜKETİCİ

UYUŞMAZLIKLARININ TAHKİME

ELVERİŞLİLİĞİ

THE ARBITRABILITY OF CONSUMER DISPUTES

UNDER TURKISH LAW

Gökçe KURTULAN*

Özet:

Tahkim anlaşmasının konu bakımından kısıtlanması anla-

mına gelen tahkime elverişlilik hususu, hangi uyuşmazlıkların tahkim

yoluyla çözümlenmesinin mümkün olduğuna ilişkin olup, kanun ko-

yucuların hukuk politikası tercihleriyle yakından ilintilidir. Hukuk Mu-

hakemeleri Kanunu ve Milletlerarası Tahkim Kanunu tahkime elveriş-

lilik hususunu “

aynî haklara ilişkin uyuşmazlıklar ile iki tarafın iradele-

rine tâbi olmayan uyuşmazlıklar”

ifadesiyle ele almaktadır. Bununla

birlikte “iki tarafın iradesine tâbi olmayan uyuşmazlık” ifadesinden

ne anlaşılması gerektiği öğretinin yorumuna ve yargı kararlarına bıra-

kılmıştır. Bu çalışmada, esasen nitelikli bir borçlar hukuku sözleşmesi

olan tüketici sözleşmesinin ve bundan kaynaklanan uyuşmazlıkların

“

iki tarafın iradelerine tâbi olmayan”

uyuşmazlıklar olarak nitelendiri-

lip nitelendirilemeyeceği ve ihtiyari tahkime konu olup olamayacak-

ları tartışılmaktadır. Çalışmanın devamında ise genel işlem koşulları

arasında yer alan tahkim şartlarının geçerliliği hususu ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tahkime Elverişlilik, Tüketici Uyuşmazlıkla-

rı, Tüketici Hakem Heyetleri, İhtiyari Tahkim, Genel İşlem Koşulları,

Haksız Şart Denetimi

Abstract:

The main focus of this work is to discuss the arbit-

rability of consumer contracts under Turkish law. The related pro-

vision of both domestic and international arbitration stipulate that

a dispute is not arbitrable if

“it’s related to the rights in rem or if the

dispute is not subject to the wills of the parties”

. What should be un-

derstood from the expression of

“not subject to the wills of the parti-

es”

has been discussed in scholarly writings and court decisions. The

purpose of this work is to examine whether the consumer contracts

fall under this expression and therefore are not considered as being

arbitrable. Followingly, the validity of arbitration contracts/clauses

in face of the unfair terms examination under consumer law will be

discussed.

Keywords:

Arbitrability, Consumer Disputes, Consumer Arbit-

ration Panels, Mandatory Arbitration, Consensual Arbitration, Unfa-

ir Contract Terms, Standard Terms

LL.M. London School of Economics and Political Science, İstanbul Bilgi Üniversite-

si Medeni Hukuk Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi,

[email protected].