131

245

TBB Dergisi 2017 (131)

Gökçe KURTULAN

III. Uyuşmazlığın Tahkime Elverişli Olmamasının Sonuçları

a. Genel olarak

Tahkime elverişliliğin tahkim şartının geçerliliğini etkileyen fakat

ondan bağımsız bir şart olduğunun bir diğer göstergesi, bu iki husu-

sun tespiti için uygulanacak hukukun birbirinden farklı olmasıdır.

Milletlerarası tahkimde, tahkim anlaşmasının geçerliliğine uygulana-

cak hukuk MTK m. 4/3

uyarınca “tarafların tahkim anlaşmasına uygu-

lanmak üzere seçtiği hukuk veya böyle bir hukuk seçimi yoksa Türk hukuku”

olacaktır. Bununla birlikte MTK m. 15 uyarınca, tahkime elverişlilik

sorunu, tarafların seçeceği bir hukuka göre değil Türk hukukuna göre

çözümlenecektir.

Ulusal tahkimin düzenlendiği HMK’da da durum

tabii olarak değişmemektedir.

Tahkime elverişli olmayan bir uyuşmazlığın bir hakem kararı ile

çözümlenmesi halinde söz konusu bu kararın akıbetinin ne olacağı,

tahkime elverişlilik hususunun önemine işaret etmektedir. Şimdiden

belirtilmelidir ki, tahkime elverişlilik itirazının başarılı olması duru-

munda hakemlerin uyuşmazlığı çözüme kavuşturmaktan kaçınması

mümkün olduğu gibi, tahkime elverişli olmayan bir konunun tahkim

yoluyla çözüme kavuşturulması halinde de söz konusu hakem kararı-

nın iptali gündeme gelebileceği gibi, bu kararın tanınması ve tenfizinin

reddi de söz konusu olacaktır. Aşağıda tahkime elverişlilik itirazının

ve tahkime elverişlilik hususunun resen dikkate alınması durumunun

hakem veya hakem heyeti ve mahkemeler üzerindeki etkisi ayrı ayrı

incelenecektir.

b. Hakem/hakem heyeti önünde tahkime elverişlilik hususu

Tahkim yargılamasının temelinde, taraflar arasında akdedilen bir

tahkim anlaşmasının bulunduğundan bahsedildi. Ancak tahkim sü-

recinin temelinde yer alan tek anlaşma, bu tahkim anlaşması değildir.

Zira tahkime gitme konusunda ortak iradeye sahip olan tarafların bu

Madde metni uyarınca hâkim, “hakem veya hakem kurulu kararına konu uyuş-

mazlığın Türk hukukuna göre tahkime elverişli olmadığı”nı tespit ederse kararın

iptaline karar verecektir.

HMK m. 439’da da hakimin “hakem veya hakem kurulu kararına konu uyuşmaz-

lığın Türk hukukuna göre tahkime elverişli olmadığı”nı tespit ederse kararın ipta-

line karar vereceği hükme bağlanmaktadır.