131

288

Asgari Alım Taahüdü İçeren Bayilik Sözleşmelerinde Cezai Şart- Yargıtay Hukuk Genel ...

bir güven ilişkisinin ortaya çıktığı durumlarda, taraflar, dürüstlük ku-

ralı gereğince, karşılıklı olarak birbirlerinin hukuki menfaatlerini ko-

rumakla yükümlü olacaklardır.

Oysa incelemekte olduğumuz olay-

larda güvenen (bayi) ve güvenilen taraf (sağlayıcı) arasında zaten bir

sözleşme ilişkisi mevcuttur. Bu nedenle, sağlayıcı bayiden ceza koşulu

talebinde bulunurken, sözleşmeden doğan bir hakkını kullanmakta-

dır. Dolayısıyla, sözleşme sorumluluğuna şartları gerçekleşmediğin-

de, yani taraflar arasında sözleşmesel bir ilişki mertebesine ulaşmayan

bir özel bağlantı bulunduğu durumlarda istisnai olarak uygulanan gü-

ven sorumluluğuna başvurulmasına gerek kalmamaktadır.

Bu konudaki açıklamalarımıza son vermeden önce bir hususun

altının çizilmesinde yarar görüyoruz: Çelişkili davranış yasağına ay-

kırılığın, şartları gerçekleştiği takdirde güven sorumluluğuna yol aça-

bileceği konusunda bir şüphe yoktur.

Ancak somut olayda, yukarıda

açıkladığımız üzere, zaten taraflar arasında bir sözleşme ilişkisi bulun-

duğundan, güven sorumluluğuna gidilmesini gerekli kılan bir durum

söz konusu değildir. Bu çerçevede, Yargıtay’ın güven olgusunun bu-

lunduğu her durumda olaya güven sorumluluğunun uygulanacağı

konusundaki yaklaşımı kanımızca hatalıdır.

SONUÇ

Öncelikle incelemiş olduğumuz asgari alım taahhüdü içeren bayi-

lik sözleşmesinde kararlaştırılmış olan ceza koşulunun, türü itibariyle

ifaya eklenen değil, seçimlik ceza koşulu olduğunun belirtilmesi ge-

rekmektedir. Bu çerçevede, Yargıtay’ın bu tür sözleşmelerde yer alan

ceza koşulunun “ifaya eklenen ceza koşulu” olduğu yönünde genel

geçer bir tespit yapmış olması kanımızca doğru değildir. Böyle bir ka-

Sommer, s. 1036; Walter, s. 99; Demircioğlu, s. 227.

“Sözleşme ve güven sorumlulukları birbirini dışlar!” Bkz. Loser, Nr. 87.

Canaris, s. 287 vd.; Kırca, s. 152, dn. 810; Walter, s. 87. Aksi görüşte bkz. Oğuztürk,

s. 253. Özellikle bir hakkın geç kullanılması nedeniyle o hakkın ileri sürülmesinin

hakkın kötüye kullanılması teşkil etmesiyle güven sorumluluğunu karşılaştıran

Loser şu açıklamalarda bulunmaktadır: Güvenin korunması sonucunda mal var-

lıksal bir değerin veya bir hakkın (alacak hakkı, yenilik doğuran hak, mülkiyet

gibi) kaybedildiği durumlar, güven sorumluluğunun uygulama alanına girmez.

Sorumluluk kavramı, bir hakkın kaybedilmesini de kapsayacak kadar geniş anla-

şılmamalıdır. Sorumluluk ve bir hakkın kaybedilmesi, güvenin korunmasının iki

farklı sonucudur. Ayrıntılı bilgi için bkz. Loser, Nr. 91 vd.