131

284

Asgari Alım Taahüdü İçeren Bayilik Sözleşmelerinde Cezai Şart- Yargıtay Hukuk Genel ...

davranışlarından gelecekte de hakkını hiç kullanmayacağı, bu şekilde

kullanmayacağı veya bu zamanda kullanmayacağı sonucunu çıkar-

ması ve ortaya çıkan yeni duruma kendini adapte etmesinin dürüst-

lük kuralı uyarınca ondan beklenemediği durumlarda haklı güvenin

oluştuğu kabul edilmektedir.

Bu çerçevede örneğin, bir kişinin sa-

hip olduğu bir hakkı kullanması sonrasında, karşı tarafın bu hakkın

kullanılmasına itiraz etmesi üzerine bundan vazgeçip, aradan bir süre

geçince tekrar bu hakkı kullanması çelişkili davranış olarak nitelendi-

rilmektedir.

Somut olayda, bir davranışla karşı tarafta belli bir duruma veya

bir durumun meydana gelmeyeceğine ilişkin yaratılan güvenin boşa

çıkarılması söz konusudur. Sağlayıcının ilk yılın sonunda yönelttiği

ceza koşulu talebine itiraz eden bayi, bu itirazı üzerine sağlayıcının

sonraki yıllarda ceza koşulu talebinde bulunmamasından hareketle,

sözleşme sona erdiğinde de ceza koşulunu talep hakkının kullanılma-

yacağına güvenerek mal alımına devam etmiştir. Bayinin bu güveni,

korunmaya değer, MK md. 2 anlamında “haklı bir güven”dir. Sağla-

yıcının kendi yarattığı bu haklı güveni ihlal etmesi, çelişkili davranış

yasağına aykırı olup MK md. 2/ f.2 anlamında hakkın kötüye kullanıl-

ması niteliği taşımaktadır.

Alacaklı sağlayıcının ceza koşulu talebinde bulunması, MK md.

2/ f.2 anlamında hakkın kötüye kullanılması niteliği taşıdığına göre,

ayrıca davranışının yaptırımının da belirlenmesi gerekmektedir.

MK md. 2/ f.2 hükmüne göre hakkın kötüye kullanılmasının yaptı-

rımı, o hakkın hukuk düzeni tarafından korunmamasıdır. Ancak bu

“korunmama”dan ne anlaşılması gerektiği, hükümde açıklanmamış-

tır. Bu eksiklik, doktrinde farklı olay grupları bakımından farklı yaptı-

rımlar öngörülerek giderilmeye çalışılmıştır. Bu yaptırımlar arasında,

hakkın ve bu hakka dayanan talep ve savunmaların ileri sürülememe-

si (kullanılmasına engel olunması), zararın önlenmesi, hakkın kötüye

kullanılması sonucunda ortaya çıkan durumun ortadan kaldırılması,

karşılıklı menfaatlerin dengelenmesi, sözleşmenin uyarlanması ve

borcun ifasının talep edilmesinin yanı sıra, tazminat talebinin de oldu-

Schulze, § 242 BGB, Rdnr. 42; Jauernig/Mansel, § 242 BGB, Rdnr. 50. Benzer bir

karar örneği için bkz. Akyol, Venire, s. 84, dn. 26.

Mü-Ko/Schubert, § 242 BGB, Rdnr. 385.