131

Ötanazi Hakkına Dair Genel Bir Değerlendirme

Görüldüğü üzere yasal yönden meşru kılma gayretlerinin ana

merkezi kişinin öz iradesine yapılan vurgudur. Zaten bu bağlamda

yasal izin verilen ülkelerde bu konu son derece önemlidir. Örneğin

Avustralya’da ötanaziyi hukuka uygun hale getiren düzenleme sadece

istemli-iradi ötanaziyi içermektedir. Hollanda’nın uygulamasında da

esas olarak istemli ötanazi serbest bırakılmış olup çok istisnai durum-

larda istemsiz ötanaziye de izin verilebilmektedir.

Burada yeri gelmişken belirtmekte fayda var ki o da; kişinin ken-

di öz iradesine bağlı bu tip istemler, son dönemlerde gündemde olan

bir hak olan

“özerklik hakkı

” ile de doğrudan ilişkilidir. Özerklik hakkı,

temyiz kudretine sahip reşit bir insanın kendisi için, kendi yaşamını

belirleyecek ya da tarif edecek önemli kararları verme hakkı olarak ta-

nımlanmaktadır.

Bu hakkın özellikle insanın öz iradesine vurgu yap-

ması hususunun, 21. yüzyılda her daim gündeme gelebilir nitelikte

olduğu açıktır. Çünkü özgürlükler genel olarak insan temelinde vücut

bulan bir meseledir.

İrade dışı ötanaziye (Non-volonter) gelecek olursak; istem dışı öta-

nazi, hastanın yakınlarının veya onu kanunen temsile yetkili kimsenin

bulunmadığı hallerde de hastanın mevcut olduğu varsayılan iradesi-

ne bağlı olarak gerçekleştirilen ötanazi türüdür.

Bu konu tanımdan

da anlaşılacağı üzere çok tartışmalı bir konu olup, genel olarak Hol-

landa dışında hiçbir ülke tarafından kabul edilmemiştir. Hollanda’da

yasal olarak kesin bir özgürlük yoktur; bununla beraber uygulamalar

neticesinde yargı organı bu durumu kasten ve taksirli adam öldürme

gibi değerlendirmiş de değildir.

Zaten ötanazinin uygulama alanı

bulduğu ülkelerde ötanazinin tamamen serbest bırakılmış olması gibi

bir husus da söz konusu değildir. Genel olarak belli düzenlemelerle

şartlar ortaya konulmuş olup, bu şartlara uymamış olmak, ötanazinin

boyutunu tamamen değiştirir niteliktedir. O nedenle ötanazi çeşitleri-

nin usulü son derece önemlidir.

Burada önemli olan bir tür de, istem dışı ötanaziden farklı fakat

genellikle istem dışı ötanazi ile karıştırılan istemsiz (involonter) ötana-

Sibel İnceoğlu, S.192-210

Sibel İnceoğlu, Ölme hakkı S.160-161

Kudret Güven, S.13

Sibel İnceoğlu, S.192-210