131

TBB Dergisi 2017 (131)

Murat GÜVEN

Ötanazi, uzun bir geçmişe sahip olması sebebiyle bir takım farklı

yöntemlerle uygulanma olanağı bulmuştur. Bu yöntemler hasta kişi-

nin kendi iradesine bağlı olup olmaması veya ötanazi uygulanırken

görülen usuller bakımından çeşitli ayrımlara tabi tutulmuştur.

Öncelikle iradeye bağlı-irade dışı ötanaziye (Volonter-Non vo-

lonter) bakacak olursak; iradeye bağlı ötanazi, bilinci yerinde olan bir

hastanın isteği doğrultusunda yapılan ötanazidir diyebiliriz. Bilinci

yerinde olma durumu hukukta, tıpta olduğundan farklı anlamlar içer-

mektedir. Bu duruma temyiz kudreti ile eş anlam yüklemek mantıken

tutarlı olabilir. Fakat hukukta temyiz kudretine sahip olmak, iradenin

ön şartıdır. Çünkü irade temyiz kudretine sahip olan bir kimsenin me-

lekelerini kullanması suretiyle ulaştığı bir algılama yeteneğidir. Bu

halde temyiz kudretine sahip olmayan bir kimsede, kendisinde huku-

ken hüküm ve sonuç bağlanabilecek bir iradeden bahsedilemeyeceği-

ne göre, kendi iradesine dayanarak ötanazi de uygulanamaz. Burada

iradi ötanazi için hastanın temyiz kudretine sahip ve bilinci açık iken,

hata, hile, tehdit algılaması olmadan, bağımsız bir kararla istemde bu-

lunması gerekir diyebiliriz.

Ötanazinin yasallaştırılması, çoğunlukla iradi-istemli ötanazi şek-

linde savunulmuştur. Ötanazinin yasallaştırılmasını savunan grupla-

rın sundukları bildiriler çoğunlukla, ölmek üzere olan, acı çeken ve

bilinci açık hastaların ölüm taleplerini içermektedir.

Örnek olarak,

1992 yılında California’da referanduma sunulan ve reddedilen yasa

önerisinde şöyle bir gerekçe sunulmuştur: “

Acıyı bertaraf etmeyi seçme

hakkı ve ölümcül hasta iken seçtiğimiz yer ve zamanda onurla ölme hakkı,

kendi kaderimizi kontrol etme hakkımızın bir parçasıdır.”

Öneri, hastanın

altı ay içerisinde iki hekimin belgelemesi halinde, hastanın seçtiği yer

ve zamanda ölümünü talep eden bir direktif verebileceğini düzenle-

mektedir. Bu direktif yazılı veya sözlü olabilir fakat hekimin, hastanın

yakınının veya hastanın ölümünden bir yararı olacak kişilerin haricin-

deki iki kişinin şahitliği ile söz konusu karar verilebilecektir.

Kudret Güven, S.12

James Rachels, The End of Life, Oxford Uni. Press, Oxford, 1986 (Aktaran: Sibel

İnceoğlu, 1999:158

Ronald Dworkin, Euthanisia And Individual Freedom, Alfred A. Knopf Press,

Newyork, 1993