131

Kamu Malı Niteliğinin Tespiti ve Kamu Mallarından Yararlanmanın Esasları

Özel kullanım karşılığında idarece talep edilecek bedelin hukuki

niteliği, bedelin ödenmemesi durumunda idarenin başvuracağı tahsil

usulünün saptanması bakımından önem arz etmektedir. Bu bakımdan,

özel yararlanma karşılığı idarece istenen bedel resim, harç ve vergi ni-

teliğinde değil ücret niteliğindedir.

Bu bakımdan bedelin ödenmeme-

si durumunda idare tahsil için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili

Usulü Kanunu’ndan yararlanamayacaktır. İdare alacağının takibi için

özel hukuk hükümlerine başvurmak durumundadır.

Ücretin tespiti ise kullanımına izin verilen kamu malından elde

edilen her türlü avantaj dikkate alınarak tespit edilmelidir.

Öyle ki

oldukça işlek olan bir caddede 4 metrekare büfe işletmesine izin ve-

rilen bir kişiden alınacak bedel, şehrin tenha bir bölgesinde 4 metre-

kare büfe işletmesine izin verilen kişiden alınması gereken bedelden,

iki büfenin iş hacmi ve elde edeceği kâr birbirinden farklı olduğu için,

elbette farklı olacaktır.

Her ne kadar özel yararlanmanın ücret karşılığı olması ilkesi te-

mel bir ilke olsa da bu ilkeye özel düzenlemelerle istisna getirilme-

si mümkündür.

Bir başka ifadeyle, yürütülecek faaliyetin niteliğine

bağlı olarak özel yasal düzenlemelerle yararlanmanın bedelsiz olacağı

da öngörülebilir. Bu istisna, yasama organının Anayasaya aykırı olma-

mak şartıyla dilediği her konuda ve istediği kadar ayrıntılı bir şekilde

yasama yetkisini kullanabilmesi olarak tanımlanan yasama yetkisinin

genelliği ilkesine de uygundur. Bu hususta, 6200 sayılı Devlet Su İşleri

Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 24.

maddesinde yer alan, “

3996 sayılı Kanun hükümlerine göre gerçekleştirile-

cek

sulama projelerinde görevli şirket tarafından inşa edilecek

su-

lama kanallarının geçeceği alanlara isabet eden Hazinenin özel mülkiyetinde

veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup, Genel Müdürlüğe tahsisli

veya bu amaçla tahsis edilecek taşınmazlar, kullanım esasları sözleşmede be-

lirtilmek suretiyle, sözleşme süresi boyunca bedelsiz olarak görevli şirketin

kullanımına bırakılır

” hükmü bu istisnaya örnek teşkil etmektedir.

Yıldırım/Yasin/Karan ve diğerleri, s. 538; Gözübüyük/Tan, s. 1138; Gözler/

Kaplan, s. 704.

Gözler/Kaplan, s. 704.

Gözübüyük/Tan, s. 1139.