131

Disiplin Soruşturmalarında Memurun Akıl Sağlığının, Alkol Alıp Almadığının Rızası Olmaksızın...

yaptırımlar söz konusu ise, toplumsal yaşamın bir alt bölümünü oluş-

turan idari örgütler içerisindeki düzeni sağlayıcı yaptırımlara da yer

verilmiştir. İşte disiplin suç ve yaptırımları olarak karşımıza çıkan bu

düzenlemeler, özünde toplumsal yaşamı düzenlemeye yönelik ceza

hukuku kurallarına kısmi bir benzeşme gösterse de temel özellikleri

bakımından farklılıklar arz etmektedir. Çalışmamızda öncelikle bu

farklılıklara kısaca değinilecek, ardından devlet memurunun bir disip-

lin soruşturması sürecinde akıl sağlığı ile ilgili şüphe ortaya çıkması

halinde bu durumun tespitinin mümkün olup olmadığı ve mümkünse

ne şekilde tespitin yapılacağı üzerinde durulacaktır. Son olarak çalış-

mamızda memurun görev mahallinde alkol durumu ile ilgili şüphe

ortaya çıktığında bu şüphenin giderilmesinin ve alkol durumunun

tespiti ile ilgili sorunlar, konu ile ilgili içtihatlar ve mevzuat ışığında

irdelenecektir.

I- DİSİPLİN SUÇ VE YAPTIRIMI

A-Kavra

Hukuksal olarak istenilmeyen bir fiilin sonucu olarak uygulanan

yaptırımı ifade eden disiplin terimi, idare hukukuna özgü bir kavram

olmayıp, disipline ilişkin kuralların uygulama alanı idare olabilece-

ği gibi özel hukuk tüzel kişileri de olabilir. Özel hukuk tüzel kişileri

kendi düzenlerini sağlama adına belirlemiş oldukları kurallara kendi

çalışanlarının aykırı davranması sonucu onlar üzerinde disiplin ceza-

sı uygulayabilirler.

Hemen belirtelim ki çalışmamız özel hukuk tüzel

kişilerinin disiplin cezası uygulama yetkisini içermemekte ve kamusal

alanda disiplin yaptırımlarına özgülenmektedir.

Disiplin yaptırımı ise memurun mesleği, hayat ve vazifesinde gö-

rülen yolsuzluklara karşı, kendisine tatbik edilen bir kısım zecri müey-

yideler olarak” tanımlamakta olup,

yine Danıştay kararında ise kamu

işi, kamu görevi ve görevlileriyle ilgili bir ceza türü olarak önceden be-

lirlenen hukuk kurallarına aykırı düşen bütün davranışları önlemek,

engellemek amacıyla zorlayıcı özelliği olan müeyyideler şeklinde ta-

Oğuz Sancakdar, Disiplin Yaptırımı Olarak Devlet Memuriyetinden Çıkarma ve

Yargısal Denetimi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2001, s.119

Sıddık Sami Onar, İdare Hukukunun Umumi Esasları, c.2, Hak Kitabevi,

İstanbul,1966, s. 1158