21 / 417
20
Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirliğe Dair Bir Usul Sorunu ...
tüketmenin kişi açısından ağır ve telafisi imkânsız sonuçlar doğurması
durumunda, bu yükümlülük AYM’ye başvuru açısından aranmaya-
caktır. AYM bireysel başvuru incelemelerinde bu prensibi birçok keza
ifade etmiştir. Mahkeme bir kararında, AYM’ye bireysel başvuruda
bulunabilmek için ihlale neden olduğu iddia edilen işlem veya eylem
için öngörülen idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının tüketil-
miş olması gerektiğini belirtmektedir.
38
Bireysel başvuruda, tüketilmesi gerekli yargısal yollar belirtildiği
üzere olağan yargı yollarıdır. AYM kararlarında, Anayasa ve kanun
hükümlerine göre bireysel başvuru yoluyla AYM’ye başvurabilmek
için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gerektiğini belirtmiş-
tir.
39
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda öngörülen kanun yol-
ları da olağan ve olağanüstü kanun yolları olarak ikiye ayrılmaktadır.
Ceza yargılamalarında başvurulan olağan kanun yolları, itiraz, istinaf
ve temyizdir. Olağanüstü başvuru yolları ise, Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcısı’nın itiraz yetkisi, kanun yararına bozma ve yargılamanın
yenilenmesi olarak kabul edilmektedir.
40
Ceza yargılamaları bakımın-
dan tüketilmesi gerekli başvuru yolları itiraz, istinaf ve temyizdir. İti-
raz, henüz kesinleşmemiş hâkim veya mahkeme kararında hata veya
hukuka aykırılıkların bulunduğu gerekçesiyle bu kararın daha yüksek
bir makama fiilî ve hukuki bakımdan incelenmesini ve denetlenmesi-
ni sağlamak için yapılan olağan bir kanun yolu başvurusudur.
41
Ceza
yargılaması bakımından tüketilmesi gerekli bir başka hukuk yolu isti-
naf ’tır. İstinaf hukuk yolu olağan ve ikinci derece bir yasa yoludur. Bu
hukuk yolu, kesin hükümden önce başvurulan bir yargı yolu olması
nedeniyle olağan; dava konusu kararı hem maddi hem de hukuki ba-
38
AYM Kararı, 2015/144 (Hidayet Karaca), par.58.
39
AYM Kararları, 2014/8843 (Büyük Birlik Partisi ve Saadet Partisi), par. 15,
2015/8046 (Mehmet Baransu), par.29, 2014/18842 (Ömer Aslan), par.23,
2014/13319 (Yüksel Bozkurt), par.29, 2014/7274 (Burhan Seçilir), par.20.
40
Olağan kanun yolu, henüz kesinleşmemiş karar ve hükümlere karşı kabul edil-
mişken olağanüstü kanun yolu kesinleşmiş hükümlere karşı kabul edilmiştir. Bkz.
Devrim Aydın, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda İtiraz, TBB Dergisi, Sayı 65, 2006,
s.63.
41
DevrimAydın, a.g. e, s.64, Bahri Öztürk, Mustafa Ruhan Erdem, Uygulamalı Ceza
Muhakemesi Hukuku, 9.Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2006, s.700, Doğan So-
yaslan Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınları, 4. Baskı, Ankara, 2010, s. 532,
Erdener Yurtcan, CMK Şerhi, 4. Baskı, Beta Yayınları, 2005, s.746.