dergi 132

TBB Dergisi 2017 (132)

Abdulkadir KARAARSLAN

uyulması gerekli prensipleri barındırmaktadır. Bu çerçevede öncelik-

le Alman literatüründeki ifadesiyle hukuk yollarının dikey anlamda

tüketilmesi yani yasada şeklen gösterilen yollara başvurulması ve bu

yolların sonuna kadar gidilmesi ve meselenin nihayete erdirilmesi

gerekmektedir.

İhlal iddialarının özü itibariyle derece mahkemele-

ri önünde ileri sürülmesi gerekmektedir. Başvurucular ulaşılabilir ve

makul başarı şansı bulunan başvuru yollarını tüketmekle yükümlü-

dürler. Yetersiz ve etkisiz başvuru yollarının tüketilmesi gerekmemek-

tedir.

1.İdari ve Yargısal Yolların Tamamının Tüketilmesi Gerekliliği

Bireysel başvuruda, başvurucu ihlali gidermeye elverişli, ulaşıla-

bilir ve etkili olmak koşuluyla kanunda öngören tüm başvuru yollarını

tüketmek durumundadır.

Bu yasa yollarının ihlali gidermede etkin

olmadığı kanaat veya kuşkusunu taşıması

ya da bu yolun sistematik

sorunlar içerdiğine inanması, onun bu yolu tüketme yükümlülüğün-

den muaf tutulmasını gerektirmeyecektir.

Bireylerin, başlangıçta et-

kili olduklarını düşündükleri ve bu nedenle kullandıkları bir hukuk

yolunu tüketmeden bireysel başvuruda bulunmaları halinde, idari

ve yargısal yolların tümü tüketilmemiş kabul edilecektir. Kanunda

öngörülen tazmin yollarına başvurarak aykırılığın giderilmesi girişi-

minde bulunmaksızın doğrudan doğruya AYM’ye bireysel başvuru

yapılması ancak çok istisnai koşullar altında mümkündür.

Çok özel

ve istisna teşkil eden durumlarda, bireyler kanunda öngörülen hukuk

yollarını tüketmekten muaf tutulabilirler. Yasada öngörülen bu yolları

Tolga Şirin, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel Başvuru Hakkı, XII

Levha Yayınları, İstanbul, 2015, s.101.

AYM Kararları, 2014/16838 (Mehmet Fatih Yiğit ve Diğerleri), par.49, 2012/254

(Ümit Ata), par.33.

AYM bir kararında, genel bir kural olarak başvurucu, dava konusuyla ilgili ulusal

içtihada göre yapacağı bir temyiz başvurusunun başarısız olacağını ispat eder-

se, başvurucunun iç hukuk yollarını tüketmiş olduğunun kabul edileceğini, tem-

yiz mahkemesinin yakın zamanda vermiş olduğu ve başvurucunun davasına da

uygulanacak nitelikte bir kararın bulunması ve temyiz mahkemesinin bu kara-

rını değiştirmesinin ihtimal dâhilinde bulunmaması durumunda başvurucunun,

olağan başvuru yollarını tüketmiş sayılacağını belirtmektedir. Bkz. AYM Kararı,

2013/ 3667 (Emel Kaynar ve Diğerleri), par. 48-50.

Bkz. Aynı yönde, Nilay Arat, a.g.e, s. 1433, Sami Sezai Ural, Hak ve Özgürlüklerin

Korunması Bağlamında Bireysel Başvuru, Seçkin Yayınları, Ankara, 2013., s.258.

Hüseyin Ekinci, a.g.e, s. 126.