dergi 132

TBB Dergisi 2017 (132)

Abdulkadir KARAARSLAN

mektedir. Başvurucular tarafından doğrudan doğruya herhangi bir

aracı olmaksızın kullanılamayan ve özellikle idari makamların takdi-

rine bırakılan başvuru yolları bireysel başvuru uygulamasında ulaşıla-

bilir yani mevcut başvuru yolları olarak kabul edilmemektedir. AYM,

bireysel başvuru yargılamasında birçok kararında bu prensibi ifade

etmiştir. Mahkeme bir kararında, tüketilmesi gereken başvuru yolla-

rının ulaşılabilir olmalarının yanında, telafi kabiliyetini haiz ve tüke-

tildiklerinde başvurucunun şikâyetlerini gidermeye elverişli olmaları

gerektiğini belirtmiştir.

AİHM içtihatlarında da tüketilmesi gerekli iç hukuk yollarının

mevcut ve elverişli hukuk yolları olması gerektiği belirtilmektedir.

Başvurucu sadece bu nitelikteki hukuk yollarını tüketmekle yüküm-

lüdür. Bireysel başvuruda, bir hukuk yolunun mevcut nitelikte oldu-

ğunun kabul edilmesi için, bireylerin başvuru yapıldığı anda herhangi

bir kamusal otoritenin rızasına veya iznine bağlı kalmaksızın doğrudan

doğruya söz konusu hukuk yolunu kullanma iktidarına sahip olması

gerekmektedir.

Bir başka ifadeyle, ihlali gidermeye elverişli hukuk yo-

lunun bireyler açısından doğrudan ulaşılabilir olması gerekmektedir.

Öngörülen hukuki tazmin yoluna bireyin doğrudan ulaşması imkânı

yoksa bu yol, olağanüstü kanun yolu olarak kabul edilmektedir. AİHM

içtihadına göre de bu nevi olağanüstü kanun yolları tüketilmesi gerekli

olmayan hukuk yolları olarak görülmektedir.

Keza idari amirlere ya-

pılan başvurular, başvuru için süre öngörülmeyen yerel mekanizmalar

AYM uygulamasında etkili yollar olarak kabul edilmemektedir.

AYM Kararları, 2013/6576 (Zeki Bingöl (2)), par.57, 2015/144 (Hidayet Karaca),

par.59, 2012/239 (Ramazan Aras), par.29.

Bkz. Aynı yönde, Markus Lanter, a.g.e, s.65, Sami Sezai Ural, a.g.e, s. 262.

Philip Leach, Taking a Case to the European Court of Human Rights, Ox-

ford University Press, 2. Baskı, Oxford, 2005, s.137, Frédéric Sudre, Jean-Pierre

Marguénaud, Joel Adriantsimbazovina, Adeline Gouttenoire, Gérard Gonzalez,

Laure Milano, Hélène Surrel, a.g.e, s.849, Uğur Erdal, Hasan Bakırcı

a.g.e, s.82.

AİHM, Kutcherenko/Ukrayna kararında, başvurucu hakkındaki ceza yargılama-

sı neticesinde verilen son kararın Yargıtay kararı olduğunu, başvurucunun Yar-

gıtay Başkanlığı nezdinde yaptığı yeniden inceleme talebinin, ancak Başkanlığın

kabulü halinde sonuç doğurabileceğini bu nedenle bu hukuk yolunun ulaşılabilir

nitelik taşımadığını belirtmiştir. AİHM Kararı/, Kutcherenko/Ukrayna, 4 Mayıs

1999. Keza Zarakolu/Türkiye davasında yazılı emir yolunda ancak Adalet Baka-

nının talebi üzerine savcıların Yargıtay’a başvurarak kararın bozulmasını isteye-

bilmeleri gerekçe gösterilerek bu yolun başvurucular açısından ulaşılabilir olma-

dığı belirtilmiştir. AİHM Kararı, Zarakolu/Türkiye, 5 Aralık 2002.