dergi 132

TBB Dergisi 2017 (132)

Abdulkadir KARAARSLAN

kural, bir kimsenin Sözleşmenin ihlali nedeniyle mağdur olduğunu

düşünmesi halinde, öncelikle ulusal makamlar önünde ihlalin gideril-

mesi için gerekli başvuruları yapması zorunluluğunu ortaya koymak-

tadır.

Uluslararası hukukun genel kabul gören ilkelerine dayanan bu

kabul edilebilirlik koşulu, Uluslararası Adalet Divanının içtihadında

da kabul ettiği gibi, uluslararası örf ve âdet hukukunun bir parçasını

teşkil etmektedir.

Uluslararası hukukun genel ilkesi olarak bu kural,

taraf devletlerin uluslararası yükümlülüklerinin ihlali halinde bu du-

rumu öncelikle kendi hukuki mekanizmaları yoluyla düzeltmesi ge-

rektiği kanısına dayanmaktadır.

A. AMACI

Başvuru yollarının tüketilmesi kuralının amacı, bireysel başvuru

kurumunun ikincilliği ilkesi gereğince, idari ve yargısal makamlara

öne sürülen ihlal iddialarının AYM önüne taşınmadan önlenmesi veya

giderilmesi için bir fırsat vermek olarak tanımlanmaktadır. Gerçekten

de insan haklarının korunması konusunda AYM’ye verilmiş olan gö-

rev ikincil nitelikte olup, prensibin temelinde ihlal iddiası AYM önüne

getirilmeden bu iddiayı gidermeye elverişli etkili idari ve yargısal ma-

Markus Lanter, “ L’épuisement des Voies des Recours Internes et L’exigence du

Délai de Six Mois”, Quel Filtrage des Requêtes par La Cour Europénne des Droits

de l’Homme, Pascal Dorneau-Josette, Elisabeth Lambert Abdelgawad, Conseil

del’Europe Edition, Starsbourg, 2011, s.53, Donna Gomien, Vade-mecum de la

Convention Europénne des Droits de l’Homme, Publlication du Conseil de l’Eu-

rope, Strazburg, 2005, s. 174, Elias Kastanas, Unité et Diversité: Notions Auto-

nomes et Marge d’Appréciation des Etats dans la Jurisprudence de la Cour Eu-

ropénne des Droits De l’ Homme, Bruylant, Brüksel, 1996, s.99, Frédéric Sudre,

Jean-Pierre Marguénaud, Joel Adriantsimbazovina, Adeline Gouttenoire, Gérard

Gonzalez, Laure Milano, Hélène Surrel, Les Grands Arrêts de la Cour Europénne

des Droits de l’Homme, Presses Universitaires de France, Paris,2015, s.846, Mark

Janis, Richard Kay, Anthony Bradley, European Human Rights Law, Second Edi-

tion, Oxford University Press,2000, s.40, Robin C. A. White, Clare Ovey, The Euro-

pean Convention on Human Rights, Fifth Edition (Jacobs, White, &Ovey), Oxford

University Press, Oxford, s.34, Bringing a case to the European Court of Human

Rights- A Practical Guide on Admissibility Criteria, Council of Europe, Wolf Le-

gal Publishers, Nijmegen, 2011, par.45.

Bkz. Uluslararası Adalet Divanı’nın 21 Mart 1959 tarihli Interhandel kararı (İsviç-

re/ABD).

Donna Gomien, a.g.e, s.174, Frédéric Sudre, Jean-Pierre Marguénaud, Joel Adrian-

tsimbazovina, Adeline Gouttenoire, Gérard Gonzalez, Laure Milano, Hélène Sur-

rel, a.g.e, s.846, Mark Janis, Richard Kay, Anthony Bradley, a.g.e, s.40, Bringing a

case to the European Court of Human Rights- A Practical Guide on Admissibility

Criteria, a.g.e, par.44.