28 / 417
27
TBB Dergisi 2017 (132)
Abdulkadir KARAARSLAN
minat talebi şeklinde de olabilecektir. Özellikle hakaret eylemine ilişkin
gerçekleşen bu durumlarda, bireylerin sadece ceza soruşturması yapıl-
ması için başvuruda bulunmuş olmaları, başvuru yollarının tüketildiği
anlamına gelmeyecektir. AİHM kararları ile uyumlu şekilde AYM de
üçüncü kişilerce şeref ve itibara yapılan müdahaleler için cezai koru-
malardan daha yüksek başarı şansı sağlayan hukuki koruma mekaniz-
malarının tüketilmesi gerektiğini belirtmektedir. AYM bir kararında
üçüncü kişilerce şeref ve itibara yapılan müdahaleler ile ilgili olarak
yalnızca ceza muhakemesi yoluna başvurulmuş olmasının AYM’ye bi-
reysel başvuruda bulunabilmek için şart olan tüm başvuru yollarının
tüketilmesi koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmeyeceğini belirt-
miştir.
62
Buna karşın, ölüm olayının yaşandığı ve sadece ceza soruştur-
ması yoluna başvurulan bir olayda, başvurucuların maddi ve manevi
tazminat davası açmamış olmadıkları iddiası ile Adalet Bakanlığı tara-
fından başvurunun kabul edilemez bulunması gerektiğine dair görüş
AYM tarafından reddedilmiştir. Dolayısıyla yaşam hakkına yönelik bir
müdahale olduğunda, hukuk davası yoluna gidilmemiş olması başvu-
ru yollarının tüketilmediği anlamına gelmemektedir.
63
Ayrıca Türkiye uygulamasında, yargısal fonksiyonu bulunmayan
ancak temel hak ve hürriyetlerin korunması amacına özgülenmiş idari
kurullar bulunmaktadır. Kamu Denetçiliği, Türkiye İnsan Hakları ve
Eşitlik Kurumu, Meclis Dilekçe ve İnsan Hakları İnceleme Komisyonu
gibi idari mekanizmalar özellikle insan hakları konularında inceleme
yapmak, ihlalleri önleme konusunda çalışmalara yapmakla yetkilen-
dirilmişlerdir. Bireysel başvuru uygulamasında, bu idari başvuru yol-
larının hiçbiri etkili başvuru yolları olarak kabul edilmemektedir. Do-
layısıyla bu başvuru yollarının tüketilmesine gerek bulunmamaktadır.
4. Şikâyetlerin Özü İtibariyle Başvuru Yolları İçin Öngörülen
Usul Kurallarına Uyularak İleri Sürülmesi
Bir başvuru konusunda kanunun öngördüğü başvuru yollarının
tüketilmiş sayılabilmesi için ileri sürülen şikâyetin en azından özü iti-
62
AYM Kararları, 2013/6367 (Mehmet Seyfi Oktay), par.34, 2013/577 (Halkevleri
Dernekleri ve İlknur Birol), par.22-25, 2013/1123 (Adnan Oktar (3)), par. 32-45.
63
AYM Kararları,2012/850 (Mehmet Ali Emir ve Diğerleri), par.38, 2012/752 (Serpil
Kerimoğlu ve Diğerleri), par.40.