dergi 132

Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirliğe Dair Bir Usul Sorunu ...

Örnek olarak, başvurucunun kanunda öngörülen temyiz sürelerine

riayet etmemesi nedeniyle, temyiz talebinin esas incelemesi yapılmak-

sızın sadece bu nedenle usulden reddedilmesi halinde iç hukuk yolları

tüketilmemiş kabul edilecektir.

Ancak, başvurucu için mevzuatta ön-

görülen usul kurallarına uymamış olmasına rağmen yetkili makamlar

yine de başvuruyu esastan incelemiş ise artık başvuru yollarının tüke-

tilmediğinden söz edilemeyecektir.

II. KANUNLA KURULAN TAZMİNAT KOMİSYONLARI

Belirtildiği üzere tüketilmesi gerekli başvuru yollarının kural

olarak AYM’ye başvurulduğu anda mevcut ve ulaşılabilir olması ge-

rekmektedir.

Bireysel başvuruda bulunulmasının ardından başvu-

ru konusu ihlali gidermeye yönelik yeni bir hukuki tazmin yolunun

oluşturulması durumunda kural olarak başvurucunun bu yeni hukuk

yoluna başvurması gerekmemektedir. Ancak AİHM başvuru yolları-

nın tüketilmesi kuralının esnek yorumlanması gerektiği kuralından

hareketle ve artan iş yükünün Mahkemenin sağlıklı ve verimli olarak

işleyişini engelleme riskini göz önünde bulundurarak başvuru yapıl-

dıktan sonra taraf devletlerin iç hukuklarında kanunlarla ihdas edilen

başvuru yollarının da tüketilmesi gerektiğini kabul etmiştir.

Bugüne kadar Türkiye uygulamasında, kanunlarla ihdas edilen

üç ayrı tazminat komisyonu bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, 6384

sayılı Yasa ile kurulmuş İnsan Hakları Tazminat Komisyonu’dur. İkin-

ci, 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Kar-

şılanması Hakkında Kanun ile kurulan Zarar Tespit Komisyonu’dur.

AYM, bireysel başvuruya ilişkin bir kararında, “başvurucunun temyiz talebinin,

süresinde yapılmadığı gerekçesiyle reddedildiği dikkate alındığında başvurucu-

nun, başvuru yollarını usulüne uygun bir şekilde tüketmediği anlaşılmaktadır.”

şeklinde bir değerlendirmede bulunmuştur. Bkz. AYM Kararı, 2013/7025 (Yüksel

Keskin), par. 26-27. AYM bir başka kararda, başvurucunun ilk derece mahkeme-

si kararını süresi içinde temyiz etmeyerek kanunda öngörülen yargısal başvuru

yollarının tamamını usulüne uygun bir şekilde tüketmeden bireysel başvuruda

bulunduğu görülmekle, başvurunun kabul edilemez bulunmasına karar ver-

miştir. Bkz. AYM Kararları, 2013/3449 (Çağdaş Mühendislik Ltd. Şti), par.49-50,

2014/505 (Özlem Türkeş), par.32-35.

AİHM uygulaması da aynı yöndedir. AİHM, Matıjasevic/Sırbistan kararında, da-

valı hükümetin başvurucunun Sırbistan-Karadağ Mahkemesine temel hak ihlali

şikâyetiyle başvurabileceği iddiasını, Sırbistan ve Karadağ’ın ayrıldığını ve söz

konusu Mahkemenin başvurucu açısından mevcut bir hukuk yolu olmadığını be-

lirtmiştir. AİHM Kararı, Matıjasevic/Sırbistan, 19 Eylül 2006, par.32-37.