402 / 417
401
TBB Dergisi 2017 (132)
Sibel YILMAZ
kilediği gibi bir varsayım söz konudur.
78
Bu anlamda “istisna hali,
son çözümlemede, yasasızlık ile yasa, yaşam ile hukuk… arasında
bir belirlenemezlik eşiği oluşturarak, hukuki-siyasal makinenin iki
eklemlemesi ve bir arada tutması gereken düzenektir.”
79
5. Agamben ve Schmitt’in İstisna Kuramlarının Eleştirisi
Agamben’e göre, “bütünlüğü içerisinde yasal düzeni askıya aldı-
ğı” oranda, istisna halinin “her türlü yasal düzenlemeden kaçınıyor”
göründüğünün farkına varmasına rağmen Schmitt, istisna hali ile yasal
düzen arasında bir ilişki kurmaya çalışmıştır. Schmitt’in yukarıda da
değindiğimiz şu ifadesi bunun en net göstergesidir: “Olağanüstü hal
ile anarşi ve kaos arasında her zaman bir fark vardır ve yasal anlam-
da, hala içinde bir düzen barındırır, her ne kadar bu yasal bir düzen
olmasa da.”
80
Aslında bu söz paradoksal görünebilir; zira yasal alanda
yazılması gereken şey, esas olarak ona dışsaldır. Schmitt’in kuramında
olağanüstü hal, yasalara bir kuralsızlık alanı sokar ve bu ona göre, ger-
çekliğin etkili bir şekilde düzenlenmesini sağlar. Agamben’e göre tam
da istisna halini hukuk düzeniyle ilişkili olarak kurgulama çabasın-
dan ötürü Schmitt egemenlikle olağanüstü hal arasında böyle sıkı bir
ilişkiden bahsetmiştir. “Olağanüstü hal ilan edebilen bir egemen, bu
suretle yasal düzenin sınırları dâhilinde kalmayı garanti altına almış
olur. Fakat tam da buradaki karar, normun iptaline ilişkin olduğu için
ve dolayısıyla olağanüstü hal dış ya da iç bir alanın denetimini temsil
etmediği içindir ki ‘egemen normalde geçerli olan yasal düzenin dışın-
da kalır ve yine de ona aittir, çünkü Anayasa’nın toptan askıya alınıp
alınamayacağı kararının sorumluluğu ona aittir.’”
81
Schmitt’e göre istisna hali, olgusal bir gerekliliktir. Söz gelimi ül-
kenin içinde ülkeyi bölmek için çalışan, devlete isyan eden, ona karşı
ayaklanan bir düşmanın varlığına hükmedilirse, egemen gerekli bu-
lursa ülkenin bir bölümünde veya tamamında acil durum ilan eder,
bununla birlikte de bireysel haklar, demokratik yasalar askıya alınır.
Bu süreçte düşman, normal zamanda geçerli olan hukuk normlarına
78
Agamben, İstisna Hali, s. 103.
79
Agamben, İstisna Hali, s. 102.
80
Akt. Agamben, “Olağanüstü Hal”, s. 167.
81
Agamben, “Olağanüstü Hal”, s. 168.