133

Parlamenter Sistemden Kopuş ve Sonrası: Karşılaştırmalı Gözlemler ve Bazı Değerlendirmeler

Next, three examples

–Kyrgyzstan, Moldova and France–

which have

departed from parliamentary system and adopted different forms

of presidential or semi-presidential systems are examined. In conc-

lusion, some insights on Turkey’s probable future are discussed.

Keywords:

Governmental System Change,

Parliamentary

System, President Oriented Governemntal Systems, Methodology

Of Comparative Studies, Moldova, Kyrgyzstan, France, Turkey

I. Giriş

16 Nisan 2017 tarihinde yapılan halk oylaması neticesinde, 1982

tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda köklü değişiklikler gerçek-

leştirildi. Bu değişiklikler, “temel hak ve özgürlükler” bölümü hariç

olmak üzere Anayasa’nın hemen her alanında yapılan önemli yapısal

dönüşümleri içeriyordu. Bu dönüşümlerin merkezindeyse, hiç kuşku

yok ki hükümet sistemine yönelik yapılan değişiklik yer alıyordu. Bu

kapsamda, ülkemizde en son 2007 yılında yapılan anayasa değişikli-

ği ile kabul edilmiş bulunan sistem değiştirilerek, “Cumhurbaşkanlığı

Hükümet Sistemi” olarak adlandırılan yeni bir sisteme geçiş yapılma-

sı öngörüldü. Bu kapsamda yapılan değişikliklerin önemli bir bölü-

mününse, aynı tarihte yapılması plânlanan ilk Türkiye Büyük Millet

Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda belirlenecek yeni

Cumhurbaşkanı’nın göreve bağlayacağı tarihte yürürlüğe girmesi ka-

rarlaştırıldı.

Bu çalışmada, 2019 yılında yapılması plânlanan seçimler netice-

sinde yürürlüğe girecek yeni hükümet sisteminin ayrıntıları üzerinde

durmak yerine, bu tercihin muhtemel sonuçlarına genel olarak ve kar-

şılaştırmalı bir pencereden bakılması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede,

dünyada daha önce parlamenter hükümet sisteminden kopuş yaşayan

ve başkanlık veya yarı başkanlık hükümet sistemlerinin çeşitli biçim

veya türevlerine geçiş yapan ülkelerin deneyimlerine yakından bakı-

lacak ve buralarda yaşanan tecrübelerden hareketle, Türkiye’nin önü-

müzdeki dönemde karşılaşması muhtemel anayasal problemlere ışık

tutulmaya çalışılacaktır.

II. Hükümet Sistemi Tartışmalarının Kavramsal Çerçevesi

Bilindiği gibi, klâsik anayasa hukukunda hükümet sistemleri, her

durumda bağımsız olması gereken yargı organı bir tarafa bırakılarak,