133

364

TMK’nın 197. Maddesi Kapsamında Eşlerin Ayrı Yaşama Hakkı ve Hâkimin Alacağı Önlemler

D. Çocuklarla İlişkilerin Düzenlenmesi

TMK m. 197/IV uyarınca hâkim, eşlerin ergin olmayan çocukları

varsa, bunların anne ve baba ile olan ilişkilerini re’sen düzenler.

Gö-

rüldüğü üzere TMK m. 197’de düzenlenen koruyucu önlemler arasın-

da, eşlerden birinin talebi üzerine değil, fakat hâkimin re’sen alacağı

tek önlem, ergin olmayan çocuklarla ilişkilerin düzenlenmesidir. An-

cak dikkat edilmelidir ki, hâkimin çocuklara ilişkin önlemleri re’sen

alabilmesi için, yine de TMK m. 197’ye dayalı önlemlerden biri veya

birkaçının hâkimden talep edilmiş olması gereklidir.

Buna karşılık

doktrinde, çocuklara ilişkin önlemlerin de eşlerden birinin talebi üze-

rine alınacağını savunan bir görüş de mevcuttur. Bu görüşe göre, ço-

cuklara yapılacak parasal katkıya ilişkin önlem alınmaması halinde

(önlem alınmaması halinde çocuğun gelişmesi tehlikeye düşecekse)

hâkim gereken önlemleri re’sen alır, aksi halde ancak talep üzerine ha-

reket eder.

Fikrimizce, TMK m. 197’nin yorumlanmasından bu sonu-

ca ulaşılamamaktadır. Kanunkoyucu maddenin ikinci fıkrasında yer

alan önlemleri eşlerden birinin talebi şartına bağlamış, çocuklarla iliş-

kilerin düzenlenmesine ilişkin önlemleri ise son fıkrada, talep şartına

bağlı olmaksızın düzenlemiştir. Bu nedenle hâkim, eşlerin ayrı yaşama

hakkına dayanarak talep ettiği önlemlere ilişkin bir uyuşmazlığı çözer-

ken, çocuklara ilişkin önlemleri re’sen almalıdır.

Çocuklarla ilişkilerin düzenlenmesi kapsamında alınacak ön-

lemler, TMK m. 321 ve devamında yer alan çocuğun menfaatlerinin

korunmasına, bakımına ve kişisel ilişkilerine ilişkin önlemlerdir.

Hâkim, öncelikle çocukların hangi eşin yanında kalacağına karar ve-

rir. Bununla birlikte çocukların diğer eşle olan kişisel ilişkilerini de dü-

zenler. Çocukların eşlerden birinin yanında kalmasına karar verilme-

si, diğer eşin velayet hakkının kaldırılması demek değildir. Bu durum

yalnızca çocukların yerleşim yeri, diğer eşle kişisel ilişkiler ve parasal

Öztan, s. 371; Dural, Öğüz, Gümüş, s. 182.

Gümüş, s. 175.

Ayan, s. 251 vd. Yazar, “Çocuğun Korunması” başlıklı TMK m. 346’ya gönder-

mede bulunmuştur. Söz konusu hükme göre “Çocuğun menfaati ve gelişmesi

tehlikeye düştüğü takdirde, ana ve baba duruma çare bulamaz veya buna güçleri

yetmezse hâkim, çocuğun korunması için uygun önlemleri alır.” Yazara göre, an-

cak bu hükümde anılan hallerde hâkim re’sen hareket edebilecektir.

Dural, Öğüz, Gümüş, s. 182; Gümüş, s. 174.