134

424

Türk Miras Hukukunda Denkleştirme

dürüstlük kuralı çerçevesinde, zarara uğratmaktan kaçınarak kullan-

malıdır. Denkleştirmenin talep edileceği ana kadar o, kazandırmayı

bu şekilde kullanma hakkına sahiptir. Sebepsiz zenginleşme anını da

kazandırmanın yapıldığı an olarak değil, denkleştirmenin talep edil-

diği an olarak belirlemek gerekir. Çünkü mirasbırakan ölmeden önce

henüz kimin kime mirasçı olacağı dahi belli değildir. Denkleştirmeyi

talep etme hakkı da mirasçılara ait olduğundan talep anına kadar ka-

zandırma lehtarı açısından da böyle bir yükümlülük doğup doğma-

yacağı kesin olarak belli değildir. Zira mirasbırakan kazandırmanın

denkleştirmeye tâbi olacağını belirtmiş olabilir, ancak henüz o anda

mirasçılar talep edebilir durumda değildir. Dolayısıyla kazandırma

lehtarı mirasçı, borçlu olacağı ana kadar kazandırmayı iade etme ih-

timalinin olduğunu bilip bilmemesine göre iyi ya da kötü niyetli sa-

yılarak, bulunduğu o duruma göre şeye gelen zarar ve kayıplardan

sorumlu tutulmalı ya da tutulmamalıdır. Talep anından sonra ise artık

denkleştirme borçlusu, gelir-gider ile yarar-zarar açısından da sebep-

siz zenginleşen hâline geldiğinden ilgili hükümlere göre hareket edil-

melidir.

Acaba denkleştirme konusunun yarar-zarar ile gelir-gider durum-

larında, Türk Borçlar Hukukunun sebepsiz zenginleşme için düzenle-

diği zamanaşımı hükümlerine riayet edilmeli midir? Kanunda denk-

leştirme konusunda dahi bir zamanaşımı belirlemesi olmadığından,

bu talepleri de zamanaşımı ile sınırlamamalı, paylaşma bitene kadar

talep edilmesi gözetilmelidir.

SONUÇ

Miras hukukunun genel amacı bir kimse öldükten sonra onun

geride bıraktığı malvarlığının ahvalini belirlemektir. Dolayısıyla ilgi

alanı, kişinin ölümünden sonraki değişkenliğini kaybetmiş malvarlı-

ğı ve yanı sıra kişinin ölümünden sonra hüküm ifade etmek üzere

yaptığı tasarruflardır. Bu yüzden sağlararası işlem miras hukukunun

incelemesi dışındadır. Ancak denkleştirme bu kuralın bir istisnasını

oluşturmaktadır. Zira denkleştirme hususunda kanun koyucu bazı

saiklerle miras bırakanın sağlararası işlemlerine de müdahalede bu-

lunmaktadır.