134

423

TBB Dergisi 2018 (134)

Bedia GÜLEŞ

Gelir-giderlerin istenmesi konusunda da TBK m. 80’e göre hareket

edilir. Dolayısıyla denkleştirme yükümlüsü iyiniyetli ise denkleştirme

talebinde bulunan mirasçılardan denkleştirme konusu için yaptığı zo-

runlu ve faydalı giderleri isteyebilir. Kötü niyetli olması durumunda

ise zorunlu ve faydalı giderleri o an denkleştirme konusunda meydana

getirdikleri artış oranında talep edebilir. Lüks gider açısından da iyi-

niyetli ve kötü niyetli denkleştirme yükümlüsü arasında fark olmayıp

her ikisi de bu ödemeyi talep edemez. Ancak bedeli kendisine teklif

edilmediği ve zararsızca sökülüp alınması mümkün olduğu müddetçe

söküp alma hakkına sahiptir.

Yarar-zarar ile gelir-gider kavramının içinde denkleştirmede iade

edilmesi gerekli şeyin yok olması, satılması, telef olması gibi elden çık-

ma durumlarını da değerlendirmek gerekir. Bu noktada hem sebepsiz

zenginleşme hükümlerini hem iade tarzlarından hangisinin seçildiğini

hem de borçlu mirasçının iyiniyetli veya kötü niyetli olmasını birlikte

değerlendirmek gerekir.

İlk olarak şunu belirtmek gerekir ki sebepsiz zenginleşme kural-

larının uygulanması için, sebepsiz zenginleşme konusu şeyin mülki-

yetinin zenginleşene geçmiş olması gerekir; mülkiyet geçmemişse se-

bepsiz zenginleşme hükümleri uygulanamaz.

298

Ancak denkleştirme

hükümlerini bu noktada hem yapılan kazandırmanın hukukî mahiyeti

konusunda doktrinde bir birlik olmamasından hem de kendine özgü

kurallar koymasından dolayı ayrı değerlendirmek gerekir. Zira mi-

rasbırakan kazandırmanın denkleştirileceğini öngörmüş olsa dahi, bu

miras payına mahsuben yapılmış bir kazandırmadır ve bu çerçevede

kullanılması gerekir. Dolayısıyla denkleştirmede sebepsiz zenginleş-

me hükümlerini tümüyle değil, kanunda belirtildiği ölçüde uygula-

mak gerekir.

Belirtilen doğrultuda kazandırma lehtarı aldığı kazandırmayı

denkleştirme için terekeye iade edeceğini bilmesi durumunda onu

298

Kılıçoğlu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, s. 511; Eren, Borçlar Hukuku Genel

Hükümler, s. 845 vd.; Oğuzman-Öz,

II. Cilt, s. 306 vd.; Senai Olgaç, Hukuk Da-

valarında Sebepsiz İktisap, Olgaç Matbaası, 1977, s. 1; Reisoğlu,

s. 274 vd.;

İnan-

Yücel, s. 488 vd.; Haluk N. Nomer, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayın-

ları, 8. Bası, İstanbul, 2010, s. 134.