134

641

TBB Dergisi 2018 (134)

Ali İbrahim AKKUTAY

Çalışmada Türkiye’nin sahip olduğu hak ve yetkiler ile sergilemesi ge-

reken tutum ve eylemler uluslararası hukuk çerçevesinde ortaya kon-

maktadır.

I. TERMİNOLOJİ SORUNU

Çalışmanın konusunun anlaşılabilmesi bakımından tesis edilen

gayri askeri statüye ve bu statüye ilişkin gerçekleştirilen bir takım fa-

aliyetlere yönelik terminolojik kullanımın açıklanması gerekmektedir.

1. Üst Uçuş

Üst uçuş, gerek sivil, gerekse askeri hava araçları bakımından, il-

gili hava aracının tabiyetinde olduğu devletin hava sahası üzerinden

veya bu hava sahasından çıkarak uluslararası hava sahasından yahut

bir başka devletin hava sahasından transit şekilde gerçekleştirilen

uçuşları ifade etmektedir. Üst uçuşun kapsamına hava sahası ile uzay

arasındaki sınırı belirleyen yüksekliğin altındaki uçuşlar girmektedir.

Çok yüksek irtifadan gerçekleştirilen uçuşlar, üst uçuş kapsamında ele

alınmamaktadır.

Bununla birlikte uluslararası hukukta hava ülkesi

bakımından kesin bir yükseklik kriteri oluşturulamamaktadır. Ayrıca

kesin bir sınır belirlense dahi devletlerin sahip oldukları ve hava araç-

larının gelişen teknolojileri, söz konusu sınırın her zaman sorgulan-

masına neden olabilecek etkiler doğurur. Bu nedenle hak kaybına uğ-

ramamak bakımından atmosferin içinde kalan hava kütlesini üst sınır

olarak belirlemek hem hak kaybını önler hem de uluslararası hukuka

aykırı olmayan bir çözümü oluşturur.

Üst uçuşun bu özelliği taşımasının temel bir nedeni bulunmakta-

dır. O da bir başka devletin ulusal hava sahasından geçen hava aracı-

nın, o devletin ülkesine girdiğinin kabul edilmesidir. Bir başka ifadey-

le bir hava aracı bir başka devlet hava sahasına girdiği andan itibaren

Jan Wouters and Bruno Demeyere, “Overflight”, in R. Wolfrum (ed), The Max

Planck Encyclopedia of Public International Law, Oxford University Press, 2008 –,

online edition, 2008, para. 1, 2. (Son erişim tarihi 15.08.2017) Ayrıca sivil havacılığa

ilişkin düzenlenen üst uçuş hakkı için bkz. Isabella H. Philepina Diederiks-Vers-

choor, An Introduction to Air Law, Ninth Revised Edition, Pablo Mendes de Leon

(Ed.), Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International, 2012, s. 22. Hava sahasının

üst sınırı bakımından kullanılabilecek objektif yöntemler bakımından bkz. Ömer

İlhan Akipek, Hava Sahasının Devletler Hukuku Bakımından Durumu, Ankara:

Güzel Sanatlar Matbaası, 1959, s. 11 – 14.