134

645

TBB Dergisi 2018 (134)

Ali İbrahim AKKUTAY

Bir de insansız hava ve deniz araçları bakımından da aynı sorun

başka şekillerde ortaya çıkabilir. Savaş gemilerinin ve askeri hava

araçlarının tanımlanmasındaki güçlükler dikkate alındığında insansız

deniz ve hava araçlarının gerçekleştirebilecekleri faaliyetlerin nicelik

ve nitelik olarak daha tehditkâr bir durum yaratabilecek olması nede-

niyle “gayri askeri” statü ifadesinde ısrar edilmesi önem taşımaktadır.

II. İLGİLİ ULUSLARARASI BELGELERDE OLUŞTURULAN

GAYRİ ASKERİ STATÜNÜN ASKERİ ÜST UÇUŞLAR

BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Gayri askeri statü ifadesinin kavramsal içeriğinin yanı sıra bir de

uluslararası antlaşmalarla oluşturulan hukuki kapsamının ortaya kon-

ması gerekmektedir. Zira kelime anlamı bakımından daha geniş ya

da dar bir kuraldışılık oluşturulması her zaman devletlerin elindedir.

Ege’de de mevcut gayri askeri statü, uluslararası antlaşmalar ile oluş-

turulan düzene dayanmaktadır. Askeri üst uçuşlar ile sahil güvenlik

gemilerinin gayri askeri statüyü ihlal edip etmediği de bu hükümler

çerçevesinde değerlendirilmektedir.

Yunanistan, karasuları, kıta sahanlığı ve FIR hattına ilişkin sorun-

larda yarattığı gerginliklerde olduğu gibi hava sahasının kullanımı

bakımından da 1923 Lozan Antlaşması ve 1947 Paris Antlaşması’nın

ilgili hükümlerini ihlal ederek Ege adalarının gayri askeri statüsünü

aşındırmaya çalışmaktadır.

Türkiye’nin adalara askeri unsurların yer-

leştirilmesine karşı çıkmasına rağmen, Batı Avrupalı devletlerin de göz

yummasıyla bu durumun çok fazla uluslararası kamuoyunun günde-

minde tutulmamasını da sağlamaktadır.

Gayri askeri statüyü aşındır-

manın en önemli örneklerinden birisini oluşturan, gayri askeri statü-

deki adaların hava sahalarından gerçekleştirilen askeri transit uçuşlar

meselesi, sahil güvenlik gemilerinin faaliyetleriyle birlikte önemli bir

sorunu teşkil etmektedir. Sahil güvenlik gemilerinin uluslararası hu-

kuk bakımından taşıdığı askeri nitelik nedeniyle bu adaların karasula-

Söz konusu faaliyetler bakımından bkz. Hüseyin Pazarcı, “Lozan Antlaşmasından

1974’e Kadar Ege’ye İlişkin Gelişmeler ve Yunanistan’ın Ege Politikası”, içinde

Türk-Yunan İlişkileri, Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1986, s. 30 – 32. (19 – 33.)

Oral Sander, Türkiye’nin Dış Politikası, 3. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi, 2006, s.

177. Bu süreçte Yunanistan bir yandan da silahlanmaya önem vermektedir. Söz

konusu faaliyetler için bkz. Gülden Ayman, Neorealist Bir Perspektiften Soğuk

Savaş Sonrası Yunan Dış Politikası: Güç, Tehdit ve İttifaklar, Ankara: SAEMK Ya-

yınları, 2001, s. 37 – 41.