134

647

TBB Dergisi 2018 (134)

Ali İbrahim AKKUTAY

Antlaşması’nın 5. ve 1923 Atina Antlaşması’nın 15. maddeleri uyarın-

ca Altı Büyük Devlet kararına atıfta bulunması gayri askeri statüsünün

tespit bakımından büyük önem taşımaktadır. Zira Altı Büyük Devlet

kararı Lozan Antlaşması ile Yunanistan’a devredilen bütün adalara

ilişkin bir statü tesis ettiği için, Lozan Antlaşması ile Yunanistan’a dev-

redilen bütün adalar gayri askeri statüdedir.

Ege Adalarının gayri askeri statüsü Yunanistan’ın egemenlik hak-

larına getirilen bir kuraldışılık olup, söz konusu kuraldışılık Türkiye

bakımından farklı bir statü yaratan hükümlerle bir arada değerlendi-

rilmesi, Yunanistan’ın uluslararası hukuka aykırı eylemi niteliğini ta-

şıyacaktır.

Lozan Barış Antlaşması’nın 12. maddesi hükmü gayri askeri sta-

tü bakımından hava ülkesini ve buradan gerçekleştirilecek askeri üst

uçuşları ayrı bir hukuki rejime tabi tutmadığı için söz konusu adalar

üzerinden devletler ve şartlara bağlı olarak diğer devlet dışı aktörlerin

gerçekleştirecekleri askeri üst uçuşlar anılan statüyü ihlal edecek ve

dolayısıyla uluslararası hukuka aykırılık sonucunu yaratacaktır.

B. Lozan Barış Antlaşması’nın 13. Maddesi Uyarınca Gayri

Askeri Statü

Lozan Barış Antlaşması’nın 12. maddesinde öngörülen gayri as-

keri statü aynı antlaşmanın 13. maddesiyle, Midilli, Sakız, Sisam ve

Nikarya adaları bakımından özel bir hükme tabi tutulmuştur.

13(1).

egemenliği konusunda 17/30 Mayıs 1913 tarihli Lozan Barış Antlaşması’nın 5.

ve 1/14 Kasım 1923 tarihli Atina Antlaşması’nın 15. maddeleri uyarınca alınan

ve 13 Şubat 1914 tarihinde Yunan hükümetine bildirilen karar, bu Antlaşmanın,

İtalya’nın egemenliği altına konulan ve 15. maddede belirtilen adalara ilişkin hü-

kümleri saklı kalmak üzere doğrulanmıştır. İşbu andlaşmada aykırı bir hüküm

bulunmadıkça, Asya kıyısından 3 milden az bir uzaklıkta bulunan adalar, Türk

egemenliği altında kalacaktır.” (Lozan Barış Antlaşmasının metni için bkz. Lozan

Barış Konferansı – Tutanaklar-Belgeler İkinci Takım Cilt II, Cilt 8, 3. Baskı, Çeviren

Seha L. Meray, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.

Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları, Ankara: Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Ya-

yınları, 2006, s. 78.

Barışın sürekli olmasını sağlamak amacıyla Yunan Hükümeti, Midilli, Sakız, Si-

sam ve Nikarya adalarında aşağıdaki tedbirlere uymayı yükümlenir:

1. Bu adalarda hiçbir deniz üssü kurulmayacak, hiçbir istihkâm yapılmayacaktır.

2. Yunan askeri uçaklarının Anadolu kıyısı toprakları üstünde uçmaları yasak ola-

caktır.

Buna karşılık, Türk hükümeti askeri uçaklarının bu adalar üstünde uçmalarını