134

642

Askeri Üst Uçuşlar ile Sahil Güvenlik Gemilerinin Faliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki ...

o devletin mutlak egemenlik alanı olan hava ülkesinde, yani geniş an-

lamıyla ülkesinde bulunmuş olur. Bu sebeple de devletin hava sahası

olarak belirlenecek yüksekliğin altından veya üstünden uçuş ayrımı

yapılmaktadır. Bu yüksekliğin ne şekilde tespit edileceğine dair bir ke-

sinlik bulunmamaktadır. Bu nedenle bir hava aracının yabancı devlet

hava sahasından transit geçişlerinin yükseklik kriterinden bağımsız

olarak o devlet ülkesinde bulunulması anlamına geldiği uluslararası

hukuktaki genel kabuldür.

2. Askeri Üst Uçuş

Askeri üst uçuş, bir devlete ait askeri nitelikteki hava aracının ken-

di hava sahasından yahut yabancı devlet hava sahasından geçişini ifa-

de etmektedir. Bununla birlikte uluslararası hukukta askeri hava aracı-

nın niteliği tartışmalıdır.

Öncelikle ortaya konması gereken husus bir

hava aracının askeri hizmette kullanılıyor olmasının onun askeri hava

aracı niteliğinde olup olmadığıdır. Askeri hizmette kullanılmanın da

ne anlama geldiğinin ayrıca ortaya konması gerekmektedir. Buna göre

askeri disipline tabi hava aracı ile herhangi bir hava aracının o anki

kullanılışı itibariyle askeri kuvvetlere yardım etmesi ya da destek ol-

ması durumunda o hava aracının askeri hizmette kullanıldığı kabul

edilir. Bu tür durumlarda sözü edilen askeri disiplin ve örgütlenme

olmaz.

Bununla birlikte Sivil Havacılık Sözleşmesi’nin (Chicago Sözleş-

mesi) 3(b) maddesi

askeri hizmette kullanılan hava araçları bakımın-

dan anılan Sözleşmenin hükümlerinin uygulanamayacağını ortaya

koymaktadır. Yani transit uçuşu gerçekleştiren hava aracı askeri hiz-

metin bir parçası olarak kullanılıyorsa askeri hava aracı olarak kabul

edilmektedir.

Bu nedenle de askeri üst uçuşlar belirlenirken uçuşu

gerçekleştiren hava aracının uyruk devleti tarafından tesciliyle bera-

ber, askeri hizmete ilişkin özellikler taşıyıp taşımadığının değerlendi-

rilmesi gerekir.

Bkz. Nicholas Grief,

Public International Law in the Airspace of the High Seas

, Dod-

recht/Boston/London: Martinus Nijhoff Publishers, 1994, s. 86 – 88.

Convention on International Civil Aviation, 7.12.1944, 15 UNTS 295, No. 102.

Berat Lale Akkutay, “Uluslararası Hukukta Sivil ve Devlet Hava Aracı Ayrımı”,

Türkiye Adalet Akademisi Dergisi

, Yıl 8, Sayı 31, Temmuz 2017, s. 327.