134

TBB Dergisi 2018 (134)

İpek Sevda SÖĞÜT

engellenmesi söz konusu olabileceğinden; en kısa zaman içerisinde

embiyonik kök hücre çalışmalarına ilişkin durumun, bir hukuki ze-

mine oturtulması gerekmektedir.

Zira böylesine tartışmalara yol açan

konularda, kılavuz, genelge ve yönetmelik çerçevesinde düzenleme

yapmak, iç hukukumuz açısından bağlayıcı ve kanun gücünde olan

Avrupa İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin, pek çok hükmünde

sıklıkla tekrarladığı “kanun” ifadesi ile olması gereken normatif dü-

zenleme türüne aykırılık teşkil eder.

Bu hususun dışında, ilgili düzenlemelere aykırı davranılması ha-

linde, bu hususlara ilişkin düzenlemeler, kanun düzeyinde olmadı-

ğından, öngörülecek yaptırım idari nitelikte olacaktır. İlgili hukuka

aykırılık, TCK’nun ilgili hükümlerine göre bir suç tipine uygunluk

sağlamadığı sürece de, cezai bir yaptırım uygulanması söz konusu ol-

mayacaktır.

Sonuç

Embriyonun hukuki statüsünün; embriyonik kök hücre araştırma-

ları ve diğer pek çok biyotıp uygulaması açısından açıklığa kavuşturul-

ması gerekmektedir. Günümüz hukuk sistemlerine göre, embriyonun

hukuken kişi ya da eşya olarak nitelendirilmesi ikileminde kalındığı

görülmektedir. Embriyonun kişi olarak kabul edilmemesi, insan olma

potansiyeline sahip bir canlı olarak, üstünde her türlü hukuki tasarruf-

ta bulunulabilecek bir eşya olarak kabul edilmesine yönelik görüşleri

de beraberinde getirmektedir. Bu yöndeki görüşler ise, embriyonun

ahlaki statüsü konusundaki tartışmalar da dikkate alındığında, temel

etik değerler ve insan onuru temelli insan hakları yaklaşımı ile karşı

karşıya gelecektir. Diğer taraftan, embriyonun, doğmuş kişilerle huku-

ken eşit bir statüye kavuşturulması da embriyo üzerindeki tüm araş-

tırmaların yasaklanmasına ve gerçekte özerkliği bulunmayan embri-

yonun, özerkliğinin kabulüne sebep olacaktır. Böyle bir ikilem içinde

yapılması gereken, biyotıp alanındaki güncel gelişmelere uygun, emb-

riyonik kök hücre çalışmaları gibi, hastalıkların tedavisinde umut kay-

nağı olabilecek uygulamalara cevaz verecek şekilde, yeni bir hukuki

nitelendirme yapılmasıdır.

Ayrıntılı bilgi için bkz. Eşitli s. 210 vd.