134

667

TBB Dergisi 2018 (134)

Ali İbrahim AKKUTAY

dıkları belli olan, diğer gemiler veya uçaklar tarafından kullanılabi-

lir.

Bu durumda savaş gemisi olmayıp da izleme hakkının kullanıl-

ması esnasında kullanılabilecek devlet gemilerinin hangileri olduğu

sorusu ortaya çıkar. BMDHS’nin şerhinde yine bu husus üzerinde

durulmuştur. Buna örnek olarak da polis devriye botlarının askeri

yetki ve imtiyazlarla donatılması gösterilmiştir. Bu durumda şerhte

yer alan ifadenin mefhum-u muhalifinden uluslararası örf ve adet

hukuku kurallarına dayanan uluslararası hukuk uygulamasında po-

lis devriye botları dışındaki diğer kolluk gemileri savaş gemisi ni-

teliğindedir. Zaten önleyici kolluk (polis) faaliyeti gösteren gemile-

rin savaş gemisi niteliğinde olduğu yukarıda ifade edildi. Bu şartlar

altında BMDHS’nin sözleşmesel hükümlerinden bağımsız mevcut

uluslararası hukuk uygulaması çerçevesinde 29. ve 111. maddeleri

yorumlayan şerh, polis gemileri arasında dahi bir ayrıma gidildiği-

ni, polis devriye botu olarak belirlenen gemiler dışında diğer kolluk

gemilerinin savaş gemisi niteliğinde olduğunu açık şekilde ortaya

koymaktadır. Dolayısıyla sahil güvenlik gemisi olarak adlandırılan

gemilerin zaten hiçbir yetkilendirmeye ihtiyaç olmaksızın sıcak takip

hakkını kullandığı göz önünde bulundurulursa, sahil güvenlik gemi-

lerinin hem BMDHS’nin 111. maddesinin lafzı hem de uluslararası

örf ve adet hukuku kuralları çerçevesinde savaş gemisi statüsünde

olduğu görülecektir.

Sahil güvenlik gemilerinin, polis devriye botlarıyla bir ilgisinin ol-

madığının ortaya konduğu bu yorum ayrıca polis devriye botları ile

önleyici kolluk (polis) gemileri arasında farklılık bulunduğu gerçeğini

göstermiş, istisnai ve sınırlı olarak askeri nitelikte olmayan, ama her an

askeri nitelikte bir faaliyet için kullanılabilir devlet (polis) gemisi sta-

tüsünden bahsedilmiştir. Dünyadaki genel kabul polis devriye botları

da dâhil bu tarz gemilerin istisnai olarak askeri nitelikte olmaması yö-

nündedir. Görüldüğü üzere sahil güvenlik gemileri bakımından böyle

bir tartışma gerçekleştirilmemektedir.

Yoshifumi Tanaka, The International Law of the Sea, Cambridge: Cambrdige Uni-

versity Press, 2015, s. 169.

Center for Oceans Law and Policy (University of Virginia), United Nations Con-

vention on the Law of the Sea 1982 – A Commentary Vol. III, Myron H. Nordquist

(Ed. in Chief); Satya N. Nandan and Shabtai Rosenne (Volume Eds.), Dordrecht/

Boston/London: Martinus Nijhoff Publishers, 1995, s. 258.