134

662

Askeri Üst Uçuşlar ile Sahil Güvenlik Gemilerinin Faliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki ...

sırf deniz kuvvetlerinin envanterine kayıtlı olmaması nedeniyle savaş

gemisi statüsünden çıkarılmasına yönelik kötü niyetli uygulamalarla

karşılaşılmıştır.

Yalnız yapılan bu değişikliği de tamamen devletlerin silahlı kuv-

vetlerin içindeki bir envanter kayıt sisteminin uluslararası hukuka

yansıması şeklinde de değerlendirmemek gerekir. Zira uluslararası hu-

kukta deniz hukukuna ilişkin uygulanacak hukuk yalnız 1958 CADS

ve 1982 BMDHS ile sınırlı değildir. Uluslararası örf ve adet hukuku da

uluslararası hukukun asli kaynağı olarak etkinlik doğurmaktadır. Bu

sebeple ilgili Sözleşmelere taraf olmayan devletler bakımından, başta

Türkiye, olmak üzere ilgili hükümleri uluslararası örf ve adet hukuku

kuralları ile bir arada yorumlamak gerekecektir.

Bu çerçevede III. Deniz Hukuku konferansına katılan ve

BMDHS’nin oluşturulmasına katkı sunan devletlerin amacının savaş

gemisi tanımını daha geniş yorumlayacak bir sistematik oluşturmak

olduğu rahatlıkla söylenebilir. Zira 1958 CADS döneminde askeri hiz-

mete tahsis edilmemiş gemilerin bile fonksiyonel olarak savaş gemisi

olarak nitelendirilebilecek faaliyetlerde bulunabileceği, bu sebeple de

1982 BMDHS’de bunun önüne geçilmesinin amaçlandığı üzerinde du-

ruldu. Bu yaklaşım ele alındığında savaş gemisi tanımının sahip ola-

cağı imtiyazlar bakımından dar bir yoruma tabi tutulacağı düşünülse

bile, gerçekleştirebileceği faaliyetler bakımından ikinci devletlerin za-

rara uğramaması anlamında dar yoruma tabi tutulmaması gerektiği,

deniz hukukuna ilişkin yaşanan gelişmelerin olağan bir sonucudur.

Bununla birlikte her iki sözleşmeye de taraf olan devletler bakımından

sözleşmesel ve bağlayıcı bir yükümlülüğün olduğu da yadsınamaz.

Ancak, 1982 BMDHS’nin 29. maddesinin lafzının teknolojik gelişme-

lere ve değişen sosyopolitik koşullara uyum sağlamasındaki zorluk

karşısında sözleşmeye taraf devletler tarafından da yorumlanmaya

çalışıldığı görülmektedir.

Budislav Vukas, “Military Uses of the Sea and the United Nations Law of the Sea

Convention”, in Essays on the Law of the Sea, Budislav Vukas (Ed.), Zagreb: Sve-

ucilisna Naklada Liber, 1990, s. 407. (401 – 427.)