134

668

Askeri Üst Uçuşlar ile Sahil Güvenlik Gemilerinin Faliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki ...

4. İnsansız Deniz Araçları Çerçevesinde Yorum

BMDHS’nin 29. maddesinin amaçsal yorumu fonksiyonel bir şe-

kilde değerlendirilmemesi ve dar yorumla lafzi bir uygulamanın ter-

cih edilmesi durumunda bugün için tahmin edilemeyen pek çok sorun

teknolojinin gelişmesi ve devletlerarası ilişkilerin daha da çeşitlenme-

siyle meydana gelebilecektir. Devletlerin silahlı kuvvetlerine ait çeşitli

gemilerin savaş gemisi statüsünde olmadıkları kabul edilecektir. Özel-

likle insansız araçların kullanılmasının yaygınlaşmasına bağlı olarak

denizlerde insansız deniz araçlarının da kullanıldığı görülmektedir.

Bugün için bunlar daha çok deniz altında faaliyet gösteren deniz araç-

larıdır. Bununla birlikte savaş gemileri bakımından da su üstünde ha-

reket kabiliyetini haiz ve manevra kabiliyeti gelişmiş donanımlı ge-

milerin faaliyet göstermesi an meselesidir. Bu çerçevede söz konusu

insansız gemilerin fonksiyonel anlamda açık bir şekilde savaş gemisi

statüsünde olmalarına rağmen, lafzi yorumla savaş gemisi statüsüne

sokulmaması konuyu çok tartışmalı bir noktaya taşıyacaktır.

5. San Remo Manüeli Çerçevesinde Silahlı Çatışmalar Hukuku

Bağlamında Bir Değerlendirme

Uluslararası hukuk bakımından savaş gemilerinin statüsünün be-

lirlenmesinde en önemli kaynak olmakla birlikte, BMDHS bu konuda

dikkate alınacak tek hukuk kaynağı da değildir. Uluslararası örf ve adet

hukuku kuralları da bu anlamda kaynak niteliğindedir. Ayrıca söz ko-

nusu kuralların yorumlanmasında ve uygulanmasında dikkate alınabi-

lecek başka belgelere de rastlamak mümkündür. 12 Haziran 1994 ta-

rihli Denizdeki Silahlı Çatışmalarda Uygulanacak Uluslararası Hukuk

Hakkında San Remo Manüelinin 112. paragrafı, ticaret gemilerinin dahi

amaçsal yorumla savaş gemisi olarak kabul edilmesini mümkün kılmak-

tadır. Anılan manuel 13(g) paragrafında savaş gemisini BMDHS’nin 29.

maddesiyle aynı şekilde tanımlamaktadır. Ancak söz konusu tanımın

benimsenmiş olmasına rağmen ticaret gemilerinin ve bu gemilerdeki

mürettebatın savaşan statüsüne bağlı hak ve imtiyazların muhatabı ola-

bileceği ortaya konmaktadır. San Remo Manüeli bir başka devlet gemi-

sine müdahalede bulunma yetkinliğine sahip her türlü geminin savaş

gemisi olabilme ihtimalini ortaya koymaktadır. BMDHS uyarınca askeri

gemilere tanınan imtiyazların dar yorumlandığı göz önünde tutulursa,

savaş zamanı bakımından ticaret gemilerinin savaş gemisi statüsünde