134

675

TBB Dergisi 2018 (134)

Bengül KAVLAK

edildikten sonra ikinci bölümünde ABAD’ın şirketlerin yerleşme öz-

gürlüğüne ilişkin yaklaşımının süreç içerisinde ne şekilde gelişim gös-

terdiğini belirtmek üzere, konuya ilişkin olarak önem taşıyan ve ön

plana çıkan ABAD kararlarına tarih sıralamasına göre yer verilmiştir.

Son bölümde ise kararlar yerleşme özgürlüğü bakımından değerlen-

dirilmiştir.

I. Avrupa Birliği Hukukunda Yerleşme Özgürlüğü

Yerleşme özgürlüğü AB mevzuatında ABİA 49-54 maddeleri ile

düzenlenmiştir.

Anılan düzenlemelere göre yerleşme özgürlüğü, AB

üyesi devletlerin vatandaşlarına ve ABİA m. 54 kapsamındaki tüzel

kişilere tanınmış bir haktır.

Yerleşme özgürlüğü, gerçek kişilerin ve

şirketlerin üye devletlerde daimi bir şekilde faaliyette bulunma hakkı-

nın önündeki engellerin kaldırılmasını amaçlar.

Yerleşme, ‘belirsiz bir süre için, bir başka üye devlette, sabit bir

işletme vasıtasıyla ekonomik bir faaliyetin fiilen gerçekleştirilmesi’

olarak ifade edilmektedir.

Bir ticaret şirketi için AB topraklarında

yerleşme özgürlüğü ise, yalnızca şirketin temel ya da tali faaliyetleri-

ni bir üye devlette kurmak veya yürütmek değil bunun yanı sıra söz

konusu faaliyetlerini serbestçe menşe ülkeden farklı bir üye devlette

sürdürmek ve farklı bir üye devlet tabiiyetinde bir şirketle serbest bir

biçimde birleşmek olarak ifade edilmektedir.

Yerleşme özgürlüğü bir

üst kavram olarak yalnızca tabiiyeti, tanımayı ve şirkete uygulanacak

kanunlar ihtilafı kurallarını kapsamaz, ayrıca bir ülkede kurulan bir

2009 tarihli Lizbon Antlaşması ile 1999 tarihli Amsterdam Antlaşması söz konusu

hükümlerde değişiklikler öngörmüştür. Hali hazırda ABİA m.49-54 ile düzenle-

nen yerleşme özgürlüğü, Lizbon Antlaşması’ndan önce Avrupa Topluluğu Ant-

laşması m. 43-49, Amsterdam Antlaşması’ndan önce 1958-1993 arası Avrupa Eko-

nomik Topluluğu Antlaşması ve 1993-1999 arası Avrupa Topluluğu Antlaşması

m. 52-59 ile düzenlenmekteydi.

Miroslawa Myszke-Nowakowska, The Role of Choice of Law Rules in Shaping

Free Movement of Companies,

Intersentia Publishing Ltd., Cambridge, 2014, s.15.

Paul Craig and Gráinne De Burca, EU Law – Text, Cases and Materials, 5. Ed.,

Oxford University Press, New York, 2011, s.764.

Case C-221/89 R v Secretary of State for Transport, ex p Factortame, [1991], ECR

I-3905.

F. Bejan, “Freedom of Establishment and Cross-Border Merging”, Agora Interna-

tional

Journal of Juridical Sciences,

2012, s. 3.