TBB Dergisi Özel Sayı

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

Ali İbrahim AKKUTAY

şitli kararlarında AİHS’nin belirli bir maddesinin Sözleşme’nin tarafı

devletlerce, mevcut hukuk düzenleri itibariyle farklı şekillerde uygu-

lanabileceğini ifade etmiştir. Yani her devlet kendi iç organizasyonu

ve hukuk sistemi itibariyle farklı uygulamalara vücut verebilirler.

AİHM, aynı zamanda devletlerin AİHS’nin bir maddesinin, insan

haklarının korunması amacının gerçekleştirilebilmesi bakımından

somut olaya, gelişen ve değişen şartlara uygun bir şekilde yorum-

layabileceğini ortaya koymuştur. Amerikalılar Arası İnsan Hakları

Mahkemesi (AAİHM) de AİHM’nin bu içtihadını yerinde bulmuş ve

benimsemiştir.

Mahkemenin ortaya koyduğu yöntemin kadın hakları bakımın-

dan da dikkatlice irdelenmesi gerekmektedir. Zira kadın hakları da, bu

yorum yöntemiyle ele alındığı takdirde önemli bir yol kat edilecektir.

İnsan haklarının korunması ve geliştirilmesi için getirilen uluslararası

antlaşma hükümleri nasıl ilgili devletin şartları altında ancak hükmün

objektif niteliğine bağlı bir şekilde yorumlanıyorsa kadın hakları da

aynı şekilde yorumlanabilecektir. Yani bir uluslararası antlaşmanın ge-

tirdiği hüküm kadın dikkate alınarak, kadının sahip olduğu özelliklere

uygun bir şekilde yorumlanacak, ilgili hükmün özünden sapmadan

uygulama sağlanabilecektir. Bununla birlikte söz konusu yöntemin

başarıya ulaşılabilmesi kadın haklarının uluslararası yargı organların-

ca bu veya benzer bir yorumla ele alınmasına bağlıdır. Bugüne kadar

uluslararası yargı organlarının konuya bakışı genel anlamda cinsiyet

ayrımcılığının önlenmesi ve kadın – erkek eşitliği çerçevesinde olmuş-

tur. Dinamik yorumsa ilk planda devletlerarası uygulamalar arasın-

daki farklılıkların ilgili uluslararası antlaşma hükmünün çizdiği çer-

çeveye uygun olmasını aramış, daha sonra somut olay ile değişen ve

gelişen koşulları da bu kapsama almıştır. İlgili uluslararası antlaşmala-

rın yorumlanarak kadın haklarının da bu çerçevede değerlendirilmesi-

nin önünde bir engel bulunmamaktadır.

Case of Handyside v. The United Kingdom, App. No. 5493/72, ECtHR, 1976, para.

48. Tyrer v the United Kingdom, App. No. 5856/72, ECtHR, 1978, para. 31. Case of

Zarb Adami v. Malta, App. No. 17209/02, ECtHR, 2006, para. 48.

The Right to Information on Consular Assistance in the Framework of the Gua-

rantees of the Due Process of Law, Advisory Opinion, OC – 16/99, IACtHR Series

A., No. 16, 1999, para. 58. Juridical Condition and Rights of the Undocumented

Migrants, Advisory Opinion, OC – 18/03, IACtHR Series A,. No. 18, 2003, para.

58.