395 / 497
394
Tanzimat Sonrası Osmanlı Kadın Hareketi ve Hukuki Talepleri
yılında kadınlar TBMM’ne kadar bir gösteri yürüyüşü yaparak bütün
siyasi haklarının tanınmasını istemişlerdir. Bunun üzerine Mustafa
Kemal Atatürk kanun tasarısı hazırlanması direktifini vermiş ve ka-
dınlar sonunda 1934 yılında genel seçimlerde seçme ve seçilme hakkı-
na kavuşmuştur.
86
Sonuç
Gerek Avrupa’da gerekse ülkemizde kadınların var olma müca-
delesi yüzyıllardır süregelmektedir. Kadınlar verdikleri mücadeleler
sonucunda birçok haklarını elde etmeyi başarmışlardır. Tanzimat ile
başlayıp Cumhuriyetin ilan edilmesine kadar uzanan süreçte Türk ka-
dını da bir yandan haklarını elde etmeye, bir yandan da toplumdaki
eve kapalı, korunmaya muhtaç kadın algısını yıkmaya çalışmıştır. Ön-
celikle erkek egemenliğini kırmak için ekonomik bağımsızlığını ka-
zanmaya çalışan Türk kadını daha sonra eğitim hakkını elde edebil-
mek için uğraşmıştır. Erkeklerin hiçbir şey yapmadan sahip oldukları
bu hakları kadınlar ancak uzun bir mücadele sonucu elde edebilmiştir.
Erkeklerin kamusal alanına sızmayı başaran kadınlar İslam hu-
kukunun uygulandığı Osmanlı Devleti’nde aile hukukuna ilişkin
eşitsizliklerin giderilmesi için de çabalamışlardır. Bu çabalarının so-
nucunda kısmen de olsa 1917 Hukuk-ı Aile Kararnamesi ile bazı hak-
lar kazanmayı başarmışlardır. Ancak aile hukukundaki eşitsizliklerin
giderilmesi tam olarak mümkün olmamıştır. Bunun için 1926 tarihli
Medeni Kanun’un yürürlüğe girmesini beklemek gerekecektir. Ancak
1926 tarihli Medeni Kanun da bazı hükümleriyle aile içinde erkeğin
üstünlüğünü korumuştur.
Kadınların diğer bir mücadele konusu da sosyal hayattaki kısıtla-
malardan kurtulmaktır. Gerek kıyafetlerinin düzeltilmesi gerekse sos-
yal alanlarda erkeklerle birlikte yer alabilmek için uğraşmışlardır. Bazı
kazanımları olmakla birlikte Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar kısıt-
lamalar ve devletin müdahalesi devam etmiştir. Ancak Cumhuriyet’in
ilanından sonra kısıtlamaların birçoğundan kurtulabilmişlerdir.
Kadınlar kendi deyimleriyle ‘hayat haklarını’ elde ettikten son-
ra siyasi haklarına yönelik düşünmeye başlamışlardır. Dünyadaki oy
86
Konan, s. 166-168.