445 / 497
444
Feminist İktisat Teorisi Bağlamında Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme
evrimci kuram, deneysel iktisat, davranışsal iktisat, yeşil ekonomi vb.
heterodoks yaklaşımlardan biri olan feminist iktisat ortaya çıkmıştır.
Feminist iktisatçılar, temelde ekonominin kadınları nasıl etkilediği
ve kadınların ekonomiyi nasıl etkilediği ile ilgilenmişlerdir.
2
Kadınla-
rın ve erkeklerin ekonomide bulundukları konumun farklılığını ko-
rumaya devam etmesi, kadınların çoğunlukla ücretli işgücünün daha
düşük bir bölümünü oluşturmaları, daha düşük gelir elde etmeleri,
daha düşük statülerde istihdamları, evde gerçekleştirilen yaşlılara, ço-
cuklara bakım, ev içi temizlik vb. ücretsiz faaliyetlerde daha büyük
rollerinin olması, kadına atfedilen ev içi sorumluluklarının ağırlığı,
kadınların erkeklere göre ekonomik açıdan dezavantajlı duruma geç-
mesine neden olmaktadır. Bu nedenle feminist iktisatçıların çoğu, ço-
cukların bakımı konusunu ve kadınların ev içi ücretsiz faaliyetlerinin
ölçümü konusunu incelemişlerdir.
3
Bu noktada ücretsiz iş, çalışma sü-
resine göre ölçülmeye çalışılmıştır.
Feminist analiz, özellikle 1950’ler-1960’lardan itibaren kadını tar-
tışan alternatif teorik yaklaşımlarla başlayıp, 1980-1990’larda bunun
iktisat alanında deneyselleştirilmesi ile gelişmiştir. Bu yaklaşımlar,
hemen hemen her alanda baskın toplumsal cinsiyet kullanımının eleş-
tirisi olup, postmodernnizmin feminist teorinin etkisi ile ekonomiyi
dönüştürmesi ve buna ilişkin teori ve politikaların oluşturulmasına
dayanak oluşturmuştur.
4
Feminist iktisat; ana akım iktisadın (neoklasik, keynesyen, kurum-
salcı, marksist vd.), feminist bakış açısından bilim kuramına dayanan
köklü bir eleştirisi veya çeşitli teorik yaklaşımlarla var olan iktisadın
yerine getirilen farklı bir iktisat önerisidir.
5
Feminist iktisat, iktisattaki
2
Susan Donath, “The Other Economy: A Suggestion for A Distinctively Feminist
Economics”,
Feminist Economics,
2000, C.6, S.1, s. 116.
3
Gardiner Jean, Gender, Care and Economics, MacMillan Press, 1997 London, s.
6-37. (Folbre, Nancy. “Measuring Care: Gender, Empowerment, and the Care
Economy.”
Journal of Human Development
7, 2 July 2006, 183-199, 183), (Hughes,
Christina, Key Concepts in Feminist Theory and Research, Sage Publications,
2002, London, s.106).
4
Lourdes Beneria, “Toward A Greater Integration of Gender In Economics”, World
Development, C. 23, S. 11, 1995, s. 1839-1850.
5
Ömer Eroğlu, Ruhan İşler,“İktisat Düşüncesinde Kadının Konumu ve Feminist
İktisat”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi
Konferansları, 46. Seri, 2004, s. 61.