TBB Dergisi Özel Sayı

449

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

Işıl Fulya ORKUNOĞLU ŞAHİN / Elif YILMAZ FURTUNA

Sosyal bütçeleme; eğitim, sağlık, sosyal güvenlik ve sosyal yardım

gibi sosyal refaha yönelik bütçe ödeneklerinin; eşitlik, gelir dağılımı,

yoksulluk, istihdam ve sosyal içerme kriterleri dâhilinde düzenlenme-

sini ve toplumda yaşlılar, çocuklar, yoksullar, engelliler gibi korunma-

ya muhtaç kesimlerin bu düzenlemeden olumlu etkilenmesini amaç-

lamaktadır.

Bir sosyal bütçe türü olarak tespit ettiğimiz cinsiyete duyarlı büt-

çeleme, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesi ve kadının sosyal

ve iktisadi hayata adaptasyonunu hızlandıracak teşvikleri ve bu alan-

daki engellerin ortadan kaldırılmasına yönelik önlemleri kapsayan

bütçe politikalarının uygulanmasıdır. Bütçede kaynakların kadın ve

erkeklerin ihtiyaç önceliklerine göre tahsisini öngören ve daha etkili

kullanımını teşvik eden CDB, devletin kadının hakları ve toplumsal

cinsiyet eşitliği konusundaki kararlılığının bir göstergesi olarak, daha

yüksek refah seviyesine sahip, daha eşit toplumlara ulaşmayı hızlan-

dırmanın en etkili yollarındandır.

Hükümet bütçesi cinsiyet analiz-

leri, cinsiyete dayalı hedeflere ulaşılması için zorunludur. CDB ana-

lizleri, kamu hizmetlerinde cinsiyete özgü harcamaları, eşitliği teşvik

eden harcamaları ve bunların temel harcamalara uygulanabilirliğini

incelemelidir.

Sonuç olarak CDB hükümetlerin, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve

kadınlara yönelik ayrımcılığın giderilmesine ilişkin taahhütlerini yeri-

ne getirilmesine hizmet etmektedir. Bu doğrultuda kaynakların yeni-

den tahsisini sağlayarak, bütçenin etkinliğinin, hesap verebilirliğinin

ve şeffaflığının geliştirilmesine yardımcı olmaktadır. Ancak dünya ça-

pındaki CDB girişimleri incelendiğinde, pek çok ülkede cinsiyete du-

yarlı bütçelere yönelik önemli adımlar atılmakla beraber, birçoğunun

hala analiz aşamasında olduğu görülmektedir. Diğer yandan, CDB

girişiminin çoğu ulusal düzeyde yürütülmesine rağmen, daha fazla

fırsatın bulunduğu yerel seviyelerde de uygulanmalıdır. Bunun için

kullanılabilecek yedi CDB aracı şunlardır:

Murat Şeker, Yerel Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi İzleme Rehberi, Tesev Yayınları,

İstanbul 2011, s. 22.

United Nations Environment Programme (UNEP), Global Gender and

Environment

Outlook

files/documents/Gender%20and%20environment%20outlook_opt.pdf,

2016,

s.185.