461 / 497
460
Feminist İktisat Teorisi Bağlamında Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme
içermektedir. Ancak bu endeksle yalnızca AB üyeleri için ölçümleme
yapılıp, Türkiye için herhangi bir hesaplama yapılmadığından çalış-
mada bu endeksin verilerine de yer verilmemiştir.
Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi (TCEE); UNDP’nin hazır-
ladığı küresel İnsani Gelişme Endeksi Raporunun kalıcı bir unsuru
olarak; Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi ve Çok Boyut-
lu Yoksulluk Endeksi ile beraber 2010 yılından itibaren uygulanan üç
deneysel endeksten biridir. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi ile
anne ölüm oranı, ergen doğurganlık oranı, kadın parlamenter oranı,
en az orta öğrenim görmüş nüfusun oranı ve iş gücüne katılım ora-
nı konularına göre kadın ve erkek arasındaki eşitsizliği düşük, orta,
yüksek ve çok yüksek olmak üzere 4 skor değeri ile ölçümlemekte-
dir Bu endeks geri bildirimlerle her yıl güncellenmektedir.
43
Ancak
endeksin önemli bir eksiği; gelirin endeksin bileşenleri arasında yer
almamasıdır.
Türkiye, 2014 endeksinde 0,359’luk bir TCEE değeriyle 155
ülke arasında yüksek insani gelişme kategorisinde 71. sıradadır.
Türkiye’de parlamentodaki kadın milletvekili oranı %14,4, yetişkin
kadınlarda en az orta öğrenim görmüş olanların oranı %39 iken,
erkeklerde bu oran %60’tır. Tablo 1’e göre; İnsani Gelişim Endeksi
Raporu’nun çalışma hayatı istatistiklerine ilişkin en güncel verileri
2013 yılına aittir. Buna göre; Türkiye’de kadınların işgücüne katılım
oranının %29,4 ile gelişmekte olan ülkelerin dahi gerisinde kalmış
olduğu dikkat çekicidir. Erkeklerin işgücüne katılım oranı ise %70,8
ile kadınların işgücüne katılım oranının 2,5 katıdır. Bu endekse göre;
155 ülkeden 4’ünün parlamentodaki kadın temsil oranları sıfıra eşit-
tir. Çok yüksek gelişmişliğe sahip ülkelerden ilk 5’inin sıralaması;
Norveç, Avustralya, İsviçre, Danimarka, Hollanda’dır. Yüksek insani
gelişmişliğe sahip ilk 5 ülke; Beyaz Rusya, Rusya Federasyonu, Um-
man, Romanya ve Uruguay’dır. Orta insani gelişmişlik dercesine sa-
hip ülkelerden bazıları; Bostvana, Moldova, Mısır, Türkmenistandır.
Düşük insani gelişmişliğe sahip ülkelerin bazıları ise; Kenya, Nepal,
Pakistan, Myanmar’dır.
44
43
UNDP, 2017, a.g.r., s.1.
44
UNDP, 2015, a.g.r., s. 224-226.