TBB Dergisi Özel Sayı

491

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

Fatma Süzgün ŞAHİN

lerine karşı yapılan meydan okumalardan izole edilmişlerdir ve böy-

lece hukuk dili doğal, objektif, yansız olarak görülmeye başlanmıştır.

Hukuki uslamlama ve hukuki dil toplumsal cinsiyetle belirlenmiştir

ve bu cinsiyet hukukun dilbilimsel mimarlarının erkek cinsiyeti ile ör-

tüşmektedir.

Irigaray

’a göre de Batı feminizmi Aydınlanmanın ve onun taşıdığı

çelişkilerin mirasçısıdır. Ona göre, Aydınlanma değerleri kadına uy-

gulanamaz. Aydınlanmanın usunu tam anlamıyla eril bir us olarak

görmektedir. Batı kültürü tek cinsli bir kültürdür. Bu kültürde yansız

ve evrensel diye bir şey yoktur. Yansız olarak alınan her şey, örneğin

felsefe ve bilim, gerçekte cinsiyet bağımlıdır: Her şey erkek öznesinin

söylemidir.

Irigaray

’ın ussallığa getirdiği eleştiri dişil usdışılığı için ve-

rilen bir reçete değildir. Ussallığın eril olduğunu ileri sürerken

Irigaray

bunun belli bir yapısı olduğunu bildirmektedir. Ona göre Batı ussal-

lığı özdeşlik ilkesi ile karakterize edilmektedir: Çelişmezlik ilkesi (A,

A’dır; A, B değildir). Yoluyla belirsizlik en aza indirgenir. Her şeyin

ya bir şey ya da başka bir şey olması gerektiğini öne süren doğa/us,

özne/nesne gibi karşıtlıklarda dile gelen bir ikilemeciliktir.

Feminist pratik uslamlamanın özü, adaletsizliğin belirli biçimleri-

ne karşı uyanıklıktan ibarettir. Aksi takdirde söz konusu adaletsizlik,

fark edilmeyecek ve açıklanmayacaktır.

Sonuncu metot,

bilinç yükseltme

dir. Algının gelişmesi için diğer

bir feminist metot, bilinç yükseltmedir. Bilinç yükseltme, düşünce ve

maddiliğin bir karışımı olan ve en geniş ifadesiyle toplumsal cinsiyeti

kapsayan, en başından toplumsal nitelikli bir durumu sorgulamakta-

dır. Bireysel ya da öznel fikirler değil, kolektif bir toplumsal varlık olan

kadın bilinci söz konusudur. Bilinç yükseltme metodu, kendini belir-

leyen unsurların içinden bakarak onların örtüsünü kaldırabilmek, on-

ları eleştirerek kendi anlatımı içinde değerlendirebilmek ve böylelikle

kendi anlatımını edinmek amacındadır.

Lucinda M. Finley, “Breaking Women’s Silence in Law: The Dilemma of the Gen-

dered Nature of Legal Reasoning”, in: Feminist Legal Theory, edited by, D. Kelly

Weisberg, Temple Unıversıty Press, 1993, Philadephia, s. 571.

Sarup, a.g.e., s.142.

Catharine A MacKinnon, Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru, çev. Türkan Yö-

ney, Sabir Yücesoy, Metis Yayınları, Ocak 2003, İstanbul, s.106