TBB Dergisi 96. Sayı

İdari Yargıda İstinaf

180

Giriş

Yargıtay’da ve ilk derece adli yargı mahkemelerinde dava dosya

sayısının gün geçtikçe artması, kararların olması gereken zamanda

verilememesine sebep olmuş, bu durumda adil yargılanma hakkının

kullanılmasını olumsuz yönde etkilemiştir. Bu olumsuzluğun gideri-

lebilmesi amacıyla iki dereceli olarak faaliyet gösteren adli yargı siste-

minde değişikliğe gidilmiş ve adli yargıda bölge adliye mahkemeleri

eski adıyla istinaf mahkemelerinin kurulmasıyla üç dereceli yargılama

sistemi oluşturulmuştur.

Adli yargıda olduğu gibi idari yargıda da

zaman içinde oluşan iş yükü fazlalığı idari yargıda istinaf sistemini

gündeme getirmiştir. Türk idari yargı sisteminde istinaf mahkemesi

olarak nitelendirilebilecek olan bölge idare mahkemesi örgütlenmesi

vardır.

Ancak idari yargıda mevcut olan sistem iki derecelidir.

nedenle Türk idari yargısında istinaf mahkemelerinin olmadığı veya

dar görevli istinaf mahkemelerinin olduğu görülmektedir. İstinaf sis-

temi üç dereceli olarak faaliyet gösteren bir yargılama sistemidir ve

kural olarak

istinaf incelemesi sonucunda verilen kararlar kesin değil,

üst mahkemenin yapacağı temyiz incelemesine tabidir. Üç dereceli

yargılama sisteminin bir gereği olarak, bölge idare mahkemelerinin,

itiraz müessesesi dışında

, tam istinaf mahkemesi haline getirilmesi öne-

rilebilir. İdari yargıda itiraz yolu açık olan ilk derece mahkemelerinin

nihai kararları ile Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak bakacağı

davalarda verilen nihai kararlar dışında kalan ilk derece mahkemele-

rinin nihai kararları, bölge idare mahkemesinde istinaf kanun yoluna

tabi kılınabilir.

Bakınız. 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahke-

melerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun. Yayımlandığı Resmi Ga-

zete Tarih ve Sayısı: 07.10.2004/25606.

Ancak belirtmek gerekir ki, bölge idaremahkemeleri bazı ortak emareler taşımakla

beraber, istinaf mahkemesi olarak kabul edilemez. Bakınız. Sait Güran,

Bölge İdare

Mahkemeleri ve Danıştay Üzerine Yapısal Bir Deneme,

İstanbul Üniversitesi İdare

Hukuku ve İdare İlimleri Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1977. s.324.

1868 yılında Şura-yı Devlet (Danıştay) kurularak adli-idari yargı ayırımı tesis

edilmiş, 1876 Anayasası döneminde idari yargı sisteminden vazgeçilmiş, 1924

Anayasası ile idari davalara bakmak ve idari uyuşmazlıkları çözmek üzere Şura-

yı Devlet (Danıştay) kurulması kabul edilmiş, aynı düzenleme 1961 ve 1982

Anayasaları dönemlerinde de devam etmiştir. 1982 yılında idare, vergi ve bölge

idare mahkemelerinin kurulmasıyla

iki dereceli idari yargı sistemi

oluşturulmuştur.

Bakınız. Turan Yıldırım,

İdari Yargı,

Beta Yayınları, İstanbul, 2010. s.4vd.