TBB Dergisi 96. Sayı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Medeni Usul Hukukumuza Getirdiği Yeni Düzenlemeler

362

XXVII-ÖN İNCELEME

Ön inceleme HMK ile usul hukukumuza giren en önemli değişik-

liktir. Bu hüküm sayesinde hâkimlerin önlerine gelen uyuşmazlık dos-

yasını (dilekçelerin tamamlanmasından sonra) okuması ve tahkikatı

ona göre belirlemesini amaçlamıştır

Ön inceleme aşamasının kabulüyle dilekçelerin karşılıklı verilme-

si aşamasının tamamlanmasından sonra ve tarafların ellerinde bulu-

nan delilleri mahkemeye sunmalarından elde olmayan delillerin ise

nereden getirtileceklerinin bildirilmesi ve masrafların ödenmesinden

sonra, tüm bu dava malzemesinin inceleneceği tahkikat aşamasına ge-

çilmesi amaçlanmıştır

HMK m. 137’ye göre: Dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra

ön inceleme yapılır. Mahkeme ön incelemede; dava şartlarını ve ilk

itirazları inceler, uyuşmazlık konularını tam olarak belirler, hazırlık

işlemleri ile tarafların delillerini sunmaları ve delillerin toplanması

için gereken işlemleri yapar, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf ede-

bileceği davalarda onları sulhe teşvik eder ve bu hususları tutanağa

geçirir. Ön inceleme tamamlanmadan ve gerekli kararlar alınmadan

tahkikata geçilemez ve tahkikat için duruşma günü verilemez.

Mahkeme, öncelikle dava şartları ve ilk itirazlar hakkında dosya

üzerinden karar verir; gerektiği takdirde kararını vermeden önce, bu

konuda tarafları ön inceleme duruşmasında dinleyebilir. (HMK m. 138)

Mahkeme, dilekçelerin karşılıklı verilmesinden ve yukarıdaki

maddelerde belirtilen incelemeyi tamamladıktan sonra, ön inceleme

için bir duruşma günü tespit ederek taraflara bildirir. Çıkarılacak da-

vetiyede, duruşma davetiyesine ve sonuçlarına ilişkin diğer hususlar

yanında, taraflara sulh için gerekli hazırlığı yapmaları, duruşmaya sa-

dece taraflardan birinin gelmesi ve yargılamaya devam etmek isteme-

si durumunda, gelmeyen tarafın yokluğunda yapılan işlemlere itiraz

edemeyeceği ve diğer tarafın, onun muvafakati olmadan iddia ve sa-

vunmasını genişletebileceği yahut değiştirebileceği ayrıca ihtar edilir

(HMK m. 139)

Yılmaz, Getirdikleri, s. 25.

Bkz. Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 368.