TBB Dergisi 96. Sayı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Medeni Usul Hukukumuza Getirdiği Yeni Düzenlemeler

368

XXXVIII- BELGELERİN MAHKEMEYE VERİLMESİ

ZORUNLULUĞU

HMK’da belgelerin mahkemeye verilmesi zorunluluğu düzenlen-

miştir. Yeni Kanun’la taraflara genel bir usûli ibraz yükümlülüğünün

getirilmesinin, hem tarafların aydınlatma ödevinin kapsamını geniş-

lettiği hem de ibraz yükümlülüğünün maddi hukukla olan bağlarını

kopardığı için isabetli olduğu ifade edilmiştir

. HMK m. 216’ya göre.

Belgenin sadece örneğinin mahkemeye verildiği durumlarda, mahke-

me kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine belgenin aslı-

nın verilmesini de isteyebilir. Belgenin aslını elinde bulunduran taraf,

üçüncü kişi veya resmî makamlar, istenmesi hâlinde bunu mahkeme-

ye vermek zorundadır. Mahkeme, belge aslının verilmesi durumunda,

belgenin saklanması için gerekli tedbirleri alır veya istendiğinde tekrar

verilmek üzere belgeyi ibraz edene geri verebilir. Taraflardan biri elin-

deki belgenin aslını mahkemeye verirse, bu belgenin geri verilmesini

talep edebilir. Bu takdirde hâkim, belgenin aslının verilip verilmeye-

ceğine karar verir. Geri verilmesine karar verildiğinde, aslına uygun

olduğu mahkeme mührü ve yazı işleri müdürünün imzasıyla onanmış

örneği dosyaya konur.

Bir kişi veya kurumun elinde bulunup mahkemeye teslim edilmesi

gereken belgenin aslı istendiğinde, kişi veya kurumun bulunduğu ya da

belgenin teslim edileceği yerdeki asliye mahkemesi tarafından örneği

onaylanarak aslı mahkemeye gönderilir yahut teslim edilir. Mahkemece

onaylanmış belge örneği, aslı gibi hüküm ifade eder (HMK m. 217)

Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları

ve ellerinde bulunan tüm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorunda-

dırlar. Elektronik belgeler ise belgenin çıktısı alınarak ve talep edil-

diğinde incelemeye elverişli şekilde elektronik ortama kaydedilerek

mahkemeye ibraz edilir. Ticari defterler gibi devamlı kullanılan belge-

lerin sadece ilgili kısımlarının onaylı örnekleri mahkemeye ibraz edi-

lebilir. (HMK m. 219)

Belgelerin mahkemeye verilmesi zorunluluğu davanın aydınlatıl-

ması ve dürüst davranma yükümlülüğünün bir gereğidir. Bu yükümlü-

lük özellikle ispat yükünü taşımayan tarafı davanın aydınlatılması için

Erdönmez, s. 484.