364 / 521
TBB Dergisi 2011 (96)
M. Serhat SARISÖZEN
363
Hâkim, ön inceleme duruşmasında, dava şartları ve ilk itirazlar
hakkında karar verebilmek için gerekli görürse tarafları dinler; daha
sonra, tarafların iddia ve savunmaları çerçevesinde, anlaştıkları ve an-
laşamadıkları hususları tek tek tespit eder. Uyuşmazlık konularının
tespitinden sonra hâkim, tarafları sulhe teşvik eder; bu konuda sonuç
alınacağı kanaatine varırsa, bir defaya mahsus olmak üzere yeni bir
duruşma günü tayin eder. Ön inceleme duruşmasının sonunda, taraf-
ların sulh faaliyetinden bir sonuç alıp almadıkları, sonuç alamadıkları
takdirde anlaşamadıkları hususların nelerden ibaret olduğu tutanak-
la tespit edilir. Bu tutanağın altı, duruşmada hazır bulunan taraflarca
imzalanır. Tahkikat bu tutanak esas alınmak suretiyle yürütülür. Ön
inceleme tek duruşmada tamamlanır. Zorunlu olan hâllerde bir defaya
mahsus olmak üzere yeni bir duruşma günü tayin edilir. Ön incele-
me duruşmasında, taraflara dilekçelerinde gösterdikleri, ancak henüz
sunmadıkları belgeleri mahkemeye sunmaları veya başka yerden ge-
tirtilecek belgelerin getirtilebilmesi amacıyla gereken açıklamayı yap-
maları için iki haftalık
kesin süre verilir. Bu hususların verilen kesin
süre içinde tam olarak yerine getirilmemesi hâlinde, o delile dayan-
maktan vazgeçilmiş sayılmasına karar verilir (HMK m. 140)
Doktrinde, HMK’nun 140 ıncı maddesinde düzenlenen
“ön incele
me oturumu”
nun işlerliğinin sağlanabilmesi ve özellikle tarafların sulhe
veya arabuluculuğa özendirilmesi için; hâkimin bu aşamada tarafların
iddia ve savunmaları çerçevesinde önüne gelen uyuşmazlık hakkında
objektif olarak hukukî açıklamalarda bulunabilmesi, tarafların avukatı
bulunması halinde onları Avukatlık K. m.35/A hükmünün işletilebil-
melerine özendirmesi ve hâkimin bu davranışının, hâkimi red sebebi
olmayacağının Kanuna yazılması gerektiği ifade edilmiştir
27
.
Ön inceleme duruşması tamamlandıktan sonra, hâkim tahkikata
başlamadan önce, hak düşürücü süreler ile zamanaşımı hakkındaki
itiraz ve def’ileri inceleyerek karara bağlar (HMK m. 142).
XXVIII-TARAFLARIN DURUŞMAYA DAVETİ
HMK m. 147’ye göre:
“Taraflar, ön inceleme aşamasının tamamlan
masından sonra tahkikat için duruşmaya davet edilir. Taraflara gönderile
27
Yılmaz, Getirdikleri, s. 25.