51 / 521
“Catch-All” Siyasi Partiler
50
I. GİRİŞ
Devletlerin, bilinen insanlık tarihi içinde yaklaşık 5 bin yıllık bir
geçmişleri olmasına rağmen
1
, siyasi partiler, nispeten çok yeni olup, en
fazla son 200 yıl içinde gelişmişlerdir
2
. Bununla birlikte, günümüzde,
siyasi partilerin, çağdaş siyasi rejimlerin temel unsurlarından olduğu
genel kabul görmektedir. Nitekim, Duverger’in meşhur
“özdeyişi”
ile
ifade etmek istersek,
“Klasik anayasa hukukunu bilen, fakat partilerin ro
lünü bilmeyen bir kimse, çağdaş siyasal rejimler hakkında yanlış bir fikir
sahibidir; partilerin rolünü bilen, fakat klasik anayasa hukukunu bilmeyen
bir kimse ise, çağdaş siyasal rejimler hakkında eksik fakat doğru bir fikir
sahibi olur”
3
.
Başta demokrasiler olmak üzere, otoriter ve totaliter sistemlerde,
“siyasi parti”
terimi az veya çok benzer işlevleri yerine getirmekte olan
grupları ifade etmek amacıyla kullanılmaktadır. Bu nedenle, modern
demokrasi, partiler demokrasisi olarak nitelendirilmekte, günümüz-
de, partilere dayanmayan bir demokratik devlet örneği bulunma-
makta, bunun da ötesinde partisiz rejimlere ancak bazı geleneksel ve
azgelişmiş toplumlarda rastlanmakta olduğu ifade edilmektedir
4
. As-
1
İlk devletlerin M.Ö. 3000 yıllarında Mezopotamya ve Mısır’da ortaya çıktığı
belirtilmektedir. Bkz. GÖZLER, Kemal,
Devletin Genel Teorisi
, 2. Baskı, Ekin
Yayınevi, Bursa, Ekim 2009, s.41-43.
2
Duverger, tarihte
“parti”
olarak adlandırılan farklı grupların, modern
demokrasilerdeki geniş halk örgütlenmeleriyle
“hısım”
olduklarını, bütün bu
kurumların fonksiyonunun siyasal iktidarı ele geçirmek olduğunu, fakat bunların
özdeş olmadıklarını, gerçek anlamda partilerin, 1850 yılında bile, Amerika dışında,
dünyada tanınmadığını ifade etmektedir. Bkz. DUVERGER, Maurice,
Siyasi Partiler,
çev. Ergun Özbudun, Bilgi Yayınevi, İkinci Basım, Mayıs 1974, Ankara, s.15.
3
DUVERGER, s.453.
4
ÖZBUDUN, Ergun,
Türk Anayasa Hukuku,
3. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara,
On the other hand, some main trends mostly seen at catch-all
tended parties, like, the lack of openness to masses as regards of
political participation and political recruiment, perceiving politics solely
a mean for governing, carrying no sensibility for the expectations and
voicing the ideas of masses are seen as issues that raise concern as to
satisfy the expectations of citizens from a democratic society.
It is generally accepted that,
“catch-all”
parties, whose major
examples have been seen at USA and Western Europe, have also
samples in Turkey.
Keywords :
Political parties, political party typologies, party
systems, catch all party, Kirchheimer