53 / 521
“Catch-All” Siyasi Partiler
52
temel nitelik taşır. Kadro partileri, daha çok seçim zamanı etkin hale
gelen, lider ve etrafındaki merkez teşkilatının etkinliğinin fazla, taş-
ra teşkilatı sayı ve etkinlik bakımından zayıf, üye sayısının az olduğu
bir parti türüdür. Kütle partileri ise, üyelerin karar alma süreçlerinde
etkin olduğu, taşra teşkilatı sayı ve etkinlik bakımından önemli oldu-
ğu, üye sayısı fazla bir parti türüdür. Kadro partileri, daha çok liberal
burjuva sınıfının temsilcisi olarak görünmekte, finansman bakımın-
dan temsilcisi oldukları kitlenin bağış ve yardımlarına dayanmakta,
üye aidatlarının pek önemi bulunmamaktadır. Kütle partileri ise, ilk
olarak sol/sosyalist/komünist partiler görünümünde, işçi hareketini
temsilcisi olarak görülmüş olup, bu klasik örneklerde, üyelerin parti
içindeki önemli konumunu pekiştiren şekilde, finansmanda da, üye
aidatları önemli yer tutmaktadır. Diğer yandan, Duverger’nin eserini
yazdığı çağda dahi saf kadro partisi bulunmasının pek mümkün olma-
dığı, kadro partilerinin de alelade üyelere kapılarını açabildiği hatırda
tutulmalıdır
9
. Bununla birlikte, her iki parti türünün, seçmen sayısının
parti üyelerine oranlanması ve parlamento dışı teşkilatın boyut ve et-
kinliği incelenerek ayırt edilebileceği ifade edilmektedir
10
.
Neumann tarafından, Duverger ile yakın tarihlerde geliştirilen
bir diğer teoride ise, partiler, bireysel temsil
(individual representation)
ve kitlesel bütünleşme
(mass integration)
partileri olarak iki ana gruba
ayrılmakta, kitlesel bütünleşme partileri de, kendi içinde demokratik
bütünleşme ve totaliter partiler
11
olarak ikiye ayrılmaktadır. Bireysel
temsil partileri, belli toplumsal menfaat gruplarının taleplerini dile
getirmektedir. Bütünleşme partileri ise, üyelerin maddi destekleri ve
seçim kampanyalarında gönüllü hizmetleri karşılığında, iyi örgütlen-
miş yapılarıyla, üyelerine çok çeşitli hizmetler sunmakta ve bir cami-
anın içine onları dahil etmektedir
12
. Bireysel temsil partileri, salt siyasi
9
Duverger, bu konuda ülkemizdeki Demokrat Parti’yi örnek göstermekte, aslında
bir kadro partisi olan Demokrat Parti’nin 1950’de, taraftarlarını kastederek
“üç
veya dört milyon üyesi”
olduğunu ileri sürdüğünü belirtmektedir. Bkz. DUVERGER,
s.108-109.
10
WOLINETZ, Steven B.,
“Beyond the Catch-All Party: Approaches to the Study of
Parties and Party Organization in Contemporary Democracies”
in
Political
Parties:OldConcepts and New Challanges,
ed. Gunther,R., Montero, J.R., Linz, J., New York,
Oxford University Press, 2002, s.140.
11
Burada partilerin
“siyasal katılma”
bakımından değerlendirildiği göze
çarpmaktadır. Totaliter partilerin aksine, otoriter partiler bakımından siyasal
katılmanın önemi az olduğundan, bu tür partiler, bütünleşme partileri arasında
sayılmamıştır.
12
GUNTHER, Richard/DIAMOND, Larry,
“Species of Political Parties: A New