88 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
Mustafa Talat KUTLU
87
hukuksal aktörlerin resmileştiği ve bir otoritenin yanıbaşında örgüt-
lenerek konum aldığı kamusal oluşumlarda adalet bu otoriteye sahip
olanın kanısına göre biçimlenir. Bu kanının varoluşunu belirleyen ana
ilke de iktidarın maddi ve manevi iradesine içkin yalın çıkarlardır.
30
Bu çıkarlar insandan, bireyden ve yurttaştan çok iktidara aittir; huku-
kun bu gerçeği karşısında romantizm son bulur.
HUKUKSAL ROMANTİZMİN YADSINMASI
31
Hukuksal mücadelenin gerçekte romantik bir tarafı yoktur. Ancak
hukuk mücadelesi romantik öncüller yoluyla
“kahramanca yanılsama-
lar”
üzerine kurulabilir. Hukukun romantik söylemi ütopik soyutla-
malarla varlık kazanırken aslında somut hakları görünmez kılar. Hak
mücadelesi kanlı, can yakan acı bir deneyimi ve süreci deyimler ve
gösterir. İnsanın hukuk-haklar mücadelesi tarihi kanla yazılıdır. Bu
gerçeklik aynı zamanda yandaşlarla karşıtların, dostlarla düşmanların
sonsuz çatışma, çarpışma ve zorunlu uzlaşmasını da dile getirir. Ege-
menden-güçlüden koparılan tavizlerin adıdır hukuk-haklar.
Hukuk, aynı zamanda egemenin-vasinin-sahibin-güçlünün koyduğu
kurallardan oluşan, egemenin resmi olarak dikte ettiği belirlenmiş amaçlar
güden zihniyet algılamaları ve bunu yaşama aktaran resmi-kamusal kurum-
laşmanın da adıdır.
32
Bunu sağlamak için adliye örgütlenmesi devletin
ideolojik aygıtı olarak yapılandırılır.
33
Adliye aygıtı, tepesinde özel-
likle oluşturulan bürokratik mekanizmanın güdümünde işletilir. Bü-
rokratik mekanizmanın amacı, açık veya kapalı otoriter ve resmi hi-
yerarşiler ağı kurarak hakkın dağıtımını, hukuksal yorumu denetimi
30
Mustafa Erdoğan;
“Hikmet-i Hükümet”
ten Hukuk Devletine Yol Var mı? Doğu Batı
Dergisi, Sayı: 13, 2000-01, s.45 vd..;
“... Çevrebilimsel bunalım ile toplumsal bunalımın
aynı felâketin iki yüzü olduğunu anlamak zorundayız. Bu felâket sadece yönetici sınıfların
ayrıcalıklarının sürmesini amaç edinmiş olan iktidar sistemi tarafından uygulamaya
koyulmuştur.”
; Hervé Kempf; Zenginler Dünyamızı Nasıl Mahvediyor, Epos, Çev.
İsmail Kılınç, Ankara 2010, s.33.
31
Örnek olaylar ve süreç için bkz. Orhan Gazi Ertekin; Yargı Meselesi Hallolundu,
Epos, 3. Baskı, Ankara 2011.
32
Kendiyle çelişik romantik karşıt öncül olarak,
“Ordu, polis ve adaleti içeren Devlet
çarkı, bir sınıfın bir başka sınıfı ezmek için kullandığı araçtır”
Mao Zedung’dan
aktaran, Vergés, s.9.; Maocu çelişkinin vurgusu için Ian Buruma, Avishai Margalit;
Garbiyatçılık, Düşmanlarının Gözünde Batı, YKY, Çev. Güven Turan, İstanbul
2009, s.38.
33
Can, s.97 vd..