95 / 465
Türk Hukuk Sisteminde Hizmet Sözleşmesi Gereği Açılan Hizmet Tespit Davaları
94
1. Giriş
Tespit davası; bir hukuksal çıkarın söz konusu olması koşulu ile
açılan ve sonunda bir hükümlülük talebi içermeyip duruma göre her-
hangi bir anlamda bir hükümlülüğe de yol açabilen ve konusuna iliş-
kin bir hususun bir hükümle tespitini amaçlayan davadır. Bu hüküm
kesin hüküm halini aldığında, konusu olan hukuksal durumun varlığı
ya da yokluğu yahut tespit konusu belgenin ya da durumun gerçekten
olup olmadığı herkese karşı hüküm ifade etmektedir.
1
5510 sayılı Kanun’un 86. maddesinin dokuzuncu fıkrasına göre;
Aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya ça-
lıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmet-
lerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde, iş mah-
kemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların
mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme
gün sayıları dikkate alınır.
Kısa ve uzun vadeli sigorta kapsamındaki kişilerin sigortalı ve ge-
nel sağlık sigortalısı olması, genel sağlık sigortası kapsamındaki kişile-
rin ise genel sağlık sigortalısı olması zorunludur. 5510 sayılı Kanun’da
yer alan sigorta hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azalt-
mak, vazgeçmek veya başkasına devretmek için sözleşmelere konulan
hükümler geçersizdir (5510 SK. md. 92/1).
Hizmet tespit davası 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalı sayılan iş-
lerde çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumunca tespit edilemediğinde
veya eksik bildirilmiş hizmetlerin tescil edilmediğinin sonradan öğ-
renildiğinde tespiti amacıyla açılan davadır. Hizmet tespit davaları,
Sosyal Güvenlik Kurumuna verilip de tescillenmiş işe giriş bildirgele-
rindeki yanlış yazılan kimlik kayıtlarının ve sigorta sicil numaraları-
nın tashihi, sigortalının kendisine ait olması gerekirken, başkası adına
geçirilen, aktarılan veyahut bildirilmiş olan çalışma sürelerinin sahi-
bine kazandırılması, hizmet süresinin sahih başlangıcının tespiti gibi
konuları ele alır. Hizmet tespit davalarında sigortalı ile işveren arasın-
daki ilişkinin eser sözleşmesi veya vekalet sözleşmesi değil de hizmet
sözleşmesi ilişkisi olmasına dikkat edilmektedir.
1
Ulusal/Uluslararası Çalışma-Sosyal Güvenlik-Hukuk-Ekonomi Sözlüğü Cilt: 2,
Ankara: SSK Gn.Md. Yayın No: 538, s. 1235