205 / 529
4857 Sayılı İş Kanununa Göre Çocuk ve Gençlerin İş Sözleşmesi Ehliyetlerinin ...
204
GİRİŞ
Küçüklerin sözleşme ehliyeti, sosyal ve siyasal amaçlarla sınırlan-
dırılmıştır. Sözleşme ehliyetinin iş hukukundaki görünümü iş sözleş-
mesi ehliyetidir ve küçüklerin iş sözleşmesi ehliyeti de benzer amaç-
larla sınırlandırılmıştır. Sözkonusu düzenlemeler ile öncelikle çocuk
işgücünün korunması ve çalışma düzeninin sağlanması amaçlanmış-
tır. Ancak bu düzenlemeler aynı zamanda hak ehliyetini sınırlandıran
düzenlemelerdir.
Bu bağlamda çocuk ve genç işçilere ilişkin kuralların bir kısmı söz-
leşme ehliyetinin (hak ehliyetinin) sınırlandırılmasına yönelik kural-
lar (24 Nisan 1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu
1
m.173/ I, m.176, 4857 sayılı İş Kanunu m.71/ I, m.72, m.85) olarak ka-
bul edilirken; diğer bir kısmı ise, ehliyete ilişkin olmayıp, iş düzenine
ilişkin koruyucu hükümler içeren kuralar olarak (1593 sayılı Umumi
Hıfzısıhha Kanunu m.173/II, m.174, 4857 sayılı İş Kanunu
2
m.73/I) ka-
bul edilebilir.
3
Çocuk ve genç işçiler tabi oldukları mevzuata göre; İş Kanunu kap-
samındaki ve İş Kanunu kapsamı dışındaki çocuk ve genç işçiler olmak
üzere iki gruba ayrılmaktadırlar. İş Kanunu kapsamı dışındaki çocuk ve
genç işçiler; İş Kanunu m. 4 ile İş Kanunu’nun kapsamı dışında bırakılan
veya çalıştıkları iş, İş Kanununun kapsamında olmakla beraber işin nite-
liği gereği özel düzenlemelere bağlı tutulan çocuk ve gençlerdir. İş Ka-
nunu m. 4 ile İş Kanunu kapsamı dışında bırakılan çocuk ve genç işçiler
kural olarak 818 sayılı Borçlar Kanunu (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu)
nu ve Umumi Hıfzısıhha Kanunu’na tabidirler. Özel düzenlemelere tabi
olan çocuk ve genç işçiler ise; deniz taşıma işlerinde çalışan (İş Kanunu
m. 4/I, a), profesyonel sporcu olan (İş Kanunu m. 4/I, g ), kültürel, sanat-
sal ve reklam faaliyetlerinde çalışan çocuk ve genç işçilerdir.
4
1
RG 06.05.1930, Sayı:1489.
2
RG 10.06.2003, Sayı:25134.
3
Hamdi Mollamahmutoğlu/Muhittin Astarlı, İş Hukuku, Gözden Geçirilmiş, Ge-
nişletilmiş ve 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu İşlenmiş 4. Bası, Turhan Kitabevi,
Ankara 2011, s.424-425.
4
Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. Kadriye Bakırcı,
“Türk İş Hukukunda Çocuk
ve Genç İşçilere Yönelik Ayrımcılık”
, Cahit Talas Anısına, Güncel Sosyal Politika Tar-
tışmaları, Yayına Hazırlayan: Berrin Ceylan-Ataman, Sosyal Politika Araştırma ve
Uygulama Merkezi, Ankara 2007, A.Ü.S.B.F. Yayın no: 595.