TBB Dergisi 98. Sayı

208 / 529

TBB Dergisi 2012 (98) İştar URHANOĞLU CENGİZ 207
94/33/EC sayılı Avrupa Birliği Yönergesi’nin “Tanımlar” başlıklı
3. maddesinde ise; 18 yaşın altındaki kişiler “genç” (art.3,(a)), 15 ya-
şın altındakiler “çocuk” (art.3,(b)), 15 yaşında olup 18 yaşından küçük
olanlar da “ergen” (art.3,(c)) olarak tanımlanmıştır14.
II. ÇOCUK VE GENÇLERİN İŞ SÖZLEŞMESİ EHLİYETİ
1. Genel Olarak Ehliyet Kavramı
Çocuk ve gençlerin iş sözleşmesi ehliyeti konusu incelenirken
öncelikle ehliyet kavramı üzerinde durulması gerekmektedir. Türk
hukukunda kişiler hak ehliyeti ve fiil ehliyeti olmak üzere iki önemli
ehliyete sahiptirler. Hak ehliyeti, kişinin haklara ve borçlara sahip ola-
bilme iktidarını ifade ederken; fiil ehliyeti kişinin sahip olduğu hakları
bizzat kullanabilme iktidarını ifade eder.15
Türk Medeni Kanunu’nun 8. maddesine göre; her insanın hak eh-
liyeti vardır.16 Zira hak ehliyeti yaş, fikri ve bedeni gelişme, hukuki
14 Council Directive 94/33/EC of 22 June 1994 on the protection of young people at
work 31994L00
33:en:HTML), 17.07.2011; Blanpain, a.g.e., s.469; Fransız Hukukunda; 16 yaşından
küçüklerin çalıştırılmaları yasaktır (Code du Travail, art. L.4153-1). İstisnaları aynı
maddenin devamında belirtilmiştir. 18 yaşından küçük çalışanlar ve 18 yaşından
küçük olup okula alternatif eğitim veya ders kapsamında uygulama amacıyla iş-
yerinde bulunan stajyerler “genç işçi” olarak tanımlanmıştır (Code du Travail, art.
L.3161-1); Alman Hukukunda ise; 15 ile 18 yaş arasındakiler “genç”, 15 yaşın al-
tındakiler ise “çocuk” olarak tanımlanmaktadır (Susan Mayne/ Susan Malyon,
Employment Law in Europe, Butterworths, London, Dublin anda Edinburgh 2001,
s.459). Alman Hukukunda Çalışan Gençlerin Korunmasına Dair 1976 tarihli Yasa,
gençleri çocuk ve genç işçiler olarak ikiye ayırmış ve bunların çalışma sürelerinin
azami miktarlarını belirlemiştir. Bu Yasa anlamında “çocuk”, henüz 15 yaşını dol-
durmamış olan kişiyi, “genç” ise, 15 yaşında olan ancak 18 yaşını doldurmamış kim-
seyi ifade eder. Bununla birlikte tam zamanlı bir zorunlu eğitime tabi olan “genç�
ler” hakkında da “çocuklar” için geçerli olan hükümler uygulama alanı bulacaktır
(md.2). Yani 15 yaşını doldurmakla birlikte zorunlu eğitime tabi olan genç işçiler
de koruma bakımından çocuk işçilerle bir tutulacaktır (Muhittin Astarlı, Türk İş
Hukukunda Çalışma Süreleri, Turhan Kitabevi, Ankara 2008, s.115, dn.250).
15 Jale Akipek/Turgut Akıntürk/Derya Ateş Karaman, Türk Medeni Hukuku, Baş-
langıç Hükümleri-Kişiler Hukuku, Yenilenmiş 7. Baskı, Birinci Cilt, Beta Basım
Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul 2009, s.267; Mollamahmutoğlu/Astarlı, a.g.e., s.422;
Aydın Zevkliler, Medeni Hukuk, Savaş Yayınları, Ekim 1995, s.189; Bilge Öztan,
Şahsın Hukuku, Hakiki Şahıslar, 7. Bası. Turhan Kitabevi, Ankara 1997, s.39.
16 Mollamahmutoğlu/Astarlı, a.g.e., s.424; Akipek/Akıntürk/Ateş Karaman, a.g.e.,
s.273-274; A. Nizamettin Aktay/Kadir Arıcı/E.Tuncay Senyen-Kaplan, İş Huku-
ku, Yenilenmiş 4. Baskı, Gazi Kitabevi, Eylül 2011, s.70; Öztan, a.g.e., s.39; Zevkli-
ler, a.g.e., s.189.