209 / 529
4857 Sayılı İş Kanununa Göre Çocuk ve Gençlerin İş Sözleşmesi Ehliyetlerinin ...
208
muamelelere katılıp katılamama gibi hususlar göz önünde tutulmaksı-
zın herkese tanınan bir ehliyettir.
17
Ancak hukuk düzeni insanlar ara-
sındaki fiili ve tabii farklılıklardan ileri gelen eşitsizliğe paralel olarak,
onların hak ehliyeti bakımından eşit olduklarına ilişkin ilkeye bazı is-
tisnalar getirebilir. Sözkonusu istisnalar yaş, cinsiyet, tabii farklılıklar,
evlilik birliğinin korunmasına yönelik farklılıklar, şeref ve haysiyet,
sağlık, yabancılık gibi durumlarda sözkonusu olabilir. Bu bağlamda
yaş unsuru da, Türk hukukunda hak ehliyetinin sınırlandırılmasında
etkili bir husustur.
18
Kural olarak, hakların kazanılabilmesi için kişinin herhangi bir
davranışına gerek olmayan hallerde, yaşın da bir önemi bulunmamak-
tadır. Ancak bazı hallerde kanun koyucu yaş unsuruna büyük bir ağır-
lık vermiş; bazı haklara sahip olabilmek için kişinin belli bir yaşa gel-
mesini aramıştır.
19
Yaş şartına bağlı olan hukuki eşitsizlikleri öngören
kurallar, kişilerin doğaları gereği kendilerinde mevcut olan eşitsizliği
ortadan kaldırmak için öngörülmüştür.
20
Fiil ehliyeti ise, bir kimsenin kendi fiil ve hareketleriyle, kendi iste-
ği ile hak kazanması, bu hakları değiştirmesi veya ortadan kaldırması,
borç altına girmesi, onları değiştirmesi veya ortadan kaldırması, yani
kendi fiilleriyle hak kazanabilmesi ve borç altına girebilmesidir.
21
Bu
bağlamda iyi ile kötüyü birbirinden ayırt etme gücüne sahip (TMK.
m.13), ergin (TMK. m.11) ve kısıtlı olmayan her kişinin fiil ehliyeti var-
dır (TMK. m.10). Hukuki işlem ehliyeti de fiil ehliyetinin kapsamında
yer almaktadır ve genel olarak iş sözleşmesi ehliyeti de bu kapsamda
değerlendirilir.
17
Mollamahmutoğlı/Astarlı, a.g.e., s.424; Akipek/Akıntürk/Ateş Karaman, a.g.e.,
s.273-274; Aktay/Arıcı/Senyen-Kaplan, a.g.e., s.70; Öztan, a.g.e., s.39; Zevkliler,
a.g.e., s.189.
18
Mollamahmutoğlu/Astarlı, a.g.e., s.424; Akipek/Akıntürk/Ateş Karaman, a.g.e.,
s.273-274; H. Kemal Elbir, İş Hukuku, 9. Bası, İstanbul 1987, s.65; aksi yöndeki gö-
rüş için bkz. Ercan Akyiğit, İçtihatlı ve Açıklamalı 4857 Sayılı İş Kanunu Şerhi, 2.
Cilt, Güncelleştirilmiş Geliştirilmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2008, s.2040;
Ercan Akyiğit, Teori ve Uygulama Bakımından Hizmet Akdinin Kesin Hüküm-
süzlüğü ve İptal Edilebilirliği, Kazancı Yayınları, İstanbul 1990, s.16vd.; Ercan Ak-
yiğit, Hizmet Akdinin Kesin Hükümsüzlüğü ile İlgili Yargıtay Kararı Üzerine, Çi-
mento İşveren Dergisi, Eylül 1991, s.10vd.; Öztan, a.g.e., s.44vd.; Zevkliler, a.g.e.,
s.191-192.
19
Öztan, a.g.e., s.46; Zevkliler, a.g.e., s.193.
20
Öztan, a.g.e., s.47.
21
Zevkliler, a.g.e., s.197; Öztan, a.g.e., s.51.