206 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
İştar URHANOĞLU CENGİZ
205
Çalışmamızda çocuk ve gençlerin iş sözleşmesi ehliyeti, 4857 sayılı
İş Kanunu kapsamındaki işler bakımından değerlendirilmiştir.
I. ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİ KAVRAMLARI
4857 sayılı İş Kanunu’nun, 94/33/EC sayılı Avrupa Birliği Yö-
nergesi
5
göz önünde bulundurularak düzenlenen ve
“Çalıştırma yaşı
ve çocukları çalıştırma yasağı”
başlıklı 71. maddesi uyarınca; on sekiz
yaşından küçükler
6
“çocuk”
ve
“genç işçiler”
olarak iki kategoriye ay-
rılmaktadır.
7
Kanun’da yer alan ifadelere göre (m.71/III, m. 73/I ve
m.85/I, m. 87);
“genç işçi”
, on beş yaşını tamamlamış, on sekiz yaşı-
nı bitirmemiş kişiler için,
“çocuk”
ifadesi ise on beş yaşından küçük-
ler için kullanılmaktadır.
“Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelik”
8
m. 4 hükmünde de;
“genç işçi”
, 15 yaşını
tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişi;
“çocuk”
ise, 14 yaşı-
nı bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişi
5
Council Directive 94/33/EC of 22 June 1994 on the protection of young people at
work
(http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31994L
0033:en:HTML), 17.07.2011.
6
Sözkonusu düzenleme 1475 sayılı İş Kanununun düzenlemesinden farklıdır. Zira
1475 sayılı İş Kanununun
“Çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağı” kenar başlık�
lı 67. maddesine göre; (Değişik: 29/7/1983-2869/15 md.) “15 yaşından aşağı çocukların
çalıştırılmaları yasaktır (f.I). Ancak, çocukların sağlık ve gelişmelerine, okul veya mesleki
eğitim ve mesleğe yöneltme programlarına devamlarına yahut öğrenimden faydalanma
kabiliyetlerine zarar vermeyecek nitelikteki hafif işlerde 13 yaşını doldurmuş çocukların
çalıştırılmaları mümkündür (f.II).”
7
Mollamahmutoğlu/Astarlı, a.g.e., s.426; Adnan Tuğ/Ulaş Baysal,
“İş Hukukunda
Çocuk ve Genç İşçilerin Korunması”, Prof.Dr.Sarper Süzek’e Armağan, Ankara Üniver�
sitesi Hukuk Fakltesi, Cilt II, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul 2011, s.1870-
1871; Roger Blanpain, European Labour Law, Kluwer Law International, Eleventh re�
vised edition, 2008,s.467; Kadriye Bakırcı, “Türk İş Hukukunda Çocuk ve Genç İşçilere
Yönelik Ayrımcılık”, Cahit Talas Anısına, Güncel Sosyal Politika Tartışmaları, Yayına
Hazırlayan: Berrin Ceylan-Ataman, Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi,
Ankara 2007, A.Ü.S.B.F. Yayın no: 595, s.102; Bu nedenle öğreti tarafından 1475 sa�
yılı Kanun yürürlükte iken yapılmış olan çocuk işçi ve genç işçi tanımları 4857 sayılı İş
Kanunu bakımından Türk Hukukuna uymamaktadır (Mollamahmutoğlu/Astarlı, a.g.e.,
s.425-426 ; Tankut Centel, Çocuklar ile Gençlerin İş Güvenliği, İstanbul 1982, s.33vd.;
Selim Gündüz, “Türkiye’de Çocuk ve Genç İşçilerin Yasal Konumu”, TÜHİS İş Hukuku
ve İktisat Dergisi, Cilt:22, Sayı:1-2-3, Şubat-Mayıs-Ağustos 2009, s.2-3; ayrıca bkz. Le�
vent Akın, “Working Condition of The Child Worker in Turkish Labour Law, Employee
Responsibilities and Rights”
, Journal, Springer USA-Netherlands, 2009, Volume 21,
number 1, s.53-67).
8
RG 06.04.2004, Sayı: 25425.