315 / 529
Türkiye’nin Yolsuzlukla Mücadele Enstrümanları
314
önüne alındığında ülke olarak rüşvet ve yolsuzlukla mücadeledeki sa-
mimiyetimiz tartışılır hale gelmektedir.
Son yıllarda milletvekilleri için yasama dokunulmazlığının kal-
dırılması veya sınırlarının daraltılması konusu sıkça dile getirilmekte
ise de, Türkiye’nin bir imtiyazlılar ülkesi olduğu; kamu görevi gören,
kamu gücüne sahip hemen herkesin bir şekilde dokunulmazlık zırhına
büründüğü görülmektedir.
Yolsuzlukla Mücadeleye Dair Diğer Bazı Kanunlar:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu, 237 sayılı Taşıt Kanunu, 657 sayı-
lı Devlet Memurları Kanunu, 1156 sayılı Kanuna Mugayir Tahakkuk
ve Tediye Muamelatını İhbar Edenlere İkramiye İtasına Dair Kanun,
29
2443 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanun,
2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, 2531 sayılı Kamu Görevlerin-
den Ayrılanların Yapamayacakları İşler Hakkında Kanun,
30
2886 sayılı
Devlet İhale Kanunu, 3069 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği
ile Bağdaşmayan İşler Hakkında Kanun,
31
3628 sayılı Mal Bildirimin-
ğer Görevliler ... sayılabilir.
29
1927 tarihli Kanunun 2 esaslı maddesi olup kısaca; Kanunen hak edilmeyen, öden-
memesi gereken bir masrafın Devletten haksız olarak alınması veya alınmasına
(ödenmesine) karar verilmesi sonrasında bunu ihbar edenlere ihbarların sabit
olması halinde geri alınacak veya ödenmeyecek olan meblağın yüzde yirmisine
kadarının ihbarcıya ikramiye olarak verileceği hükmünü içermektedir. Uygulan-
dığını hiç duymadığımız, vatandaşın da varlığından haberdar olduğunu sanma-
dığımız metruk (terkedilmiş, uygulanmayan) bir kanundur.
30
Bu kanun kapsamına giren yerlerdeki görevlerinden hangi sebeple olursa olsun
ayrılanlar, ayrıldıkları tarihten önceki iki yıl içinde hizmetinde bulundukları daire,
idare, kurum ve kuruluşlara karşı ayrıldıkları tarihten başlayarak üç yıl süreyle,
o daire, idare, kurum ve kuruluştaki görev ve faaliyet alanlarıyla ilgili konularda
doğrudan doğruya veya dolaylı olarak görev ve iş alamayacakları, taahhüde
giremeyecekleri, komisyonculuk ve temsilcilik yapamayacaklarını düzenlemekte,
aykırı davrananlar için 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörmesine rağmen
uygulaması yok denilecek kadar azdır. 2531 SK.’un uygulamasındaki yetersizlik
ve değişiklik önerileri için Bkz.: Meclis Araştırma Komisyonu (10/9) Raporu,
T.B.M.M., Dönem : 22, Yasama Yılı: 1, S. Sayısı: 266, s. 132,133, (Cumhurbaşkanlığı,
YolsuzluklaMücadeleye Yardımcı OlmakMaksadıylaAlınması Gerekli Tedbirlere
İlişkin İnceleme Raporu, Ankara: Cumhurbaşkanlığı, Devlet Denetleme Kurulu
Başkanlığı Yayını, Haziran-1996, (Aktaran, Coşkun Can Aktan (Ed), Yolsuzlukla
Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Yayınları, 2001)
31
“...kanuna; kamu görevlerinden ayrılanların yapamayacakları işler ile ilgili kanuna benzer
bir nitelik kazandırılmak suretiyle seçilemeyen milletvekillerinin nüfuz ticareti yapmaları
önlenmelidir. Kanunda sayılan kurum ve kuruluşlarda “ücret karşılığı iş takipçiliği,
komisyonculuk, müşavirlik yapamazlar” hükmünde yer alan “ücret karşılığı” ibaresi