441 / 529
AİHM Türkiye Raporu
440
Uzun yargılamalar ve tutukluluklar ciddi endişeler doğurmaya
devam etmektedir. “Türk yetkili makamları, yargılamayı hızlandır-
maya ve tutuklama dışındaki alternatifleri daha sık kullanmaya yö-
nelik çabalarını artırmalıdırlar. Yetkili makamlar, halen on yıla kadar
uzayabilen aşırı uzun tutukluluk süresi sınırlarını da kısaltmalıdırlar.”
Komiser, yetkilileri savcıların oynadığı rolü, adli kolluğun işleyişini ve
iddianamelerin niteliğini de değerlendirmeye teşvik etmektedir.
Komiser, özellikle işkence ve kötü muameleye ilişkin ciddi insan
hakları ihlallerinde dokunulmazlıkla mücadelede kaydedilen önemli
ilerlemeleri memnuniyetle karşılamakta, ancak sorunların devam etti-
ğini düşünmektedir ki bu sorunlardan bazıları gazeteci ve yazar Hrant
Dink cinayetinin soruşturulması sırasında ortaya çıkmıştır. İşkenceyle
ilişkili olmayan vakaların soruşturulması için idari ön izin alma gereği,
kısa zamanaşımı süreleri ve dokunulmazlıkla mücadeleye dair istatis-
tiklerin olmaması endişe veren önemli faktörlerdir. Komiser, örneğin
LGBT bireylere yönelik şiddet davalarında olduğu gibi bazı davalarda
orantısız bir şekilde hafif cezalar verilmesinden de kaygı duymaktadır.
Komiser Hammarberg, yetkili makamları, mağdurların cezai soruş-
turma ve yargılamaya katılımını geliştirmeye acilen davet etmektedir.
Komiser, etkili bir polis şikayet mekanizmasının kurulmasını ve bütün
sorgulamaların zorunlu olarak kaydedilmesini teşvik etmektedir.
Ayrıca Komiser, Türk mevzuatında terörizmle ve bir suç örgütüne
üyelikle ilgili bazı suçların, mahkemelerin çok geniş bir yorum yapma-
sına imkan sağlayacak şekilde tanımlanmış olması konusunda duydu-
ğu kaygıları da ifade etmektedir. “Terörizm olağanüstü tehditler ve
zorluklar oluşturmaktadır ancak terörizmle insan haklarına tam anla-
mıyla saygılı olarak mücadele edilmelidir. Savcılar ve hakimler özel-
likle terörist eylemler ile düşünce, ifade, toplantı ve dernek özgürlüğü
hakları kapsamına giren eylemler arasındaki sınırı ilgilendiren AİHM
içtihatları konusunda daha hassas hale getirilmelidir.”
Komiser, ceza muhakeme usulünün bütün aşamalarında çekiş-
meli yargılama ve silahların eşitliğini sağlayarak, adil bir yargılamayı
güvence altına almanın önemini vurgulamaktadır. Bu anlamda, şüp-
helilerin kendilerine karşı öne sürülen kanıtlara erişimiyle ilgili kısıtla-
malar, ya da savunmanın tanıkları ve bilirkişileri çapraz sorguya çek-
me ve mahkemeye çağırma olanaklarını kısıtlayan pratik sorunlar gibi